Sony VPL-VW790ES

Projektor Sony VPL-VW760ES wprowadzony do oferty firmy Sony w roku 2018, stanowiący rozwinięcie i zarazem kolejny krok w ewolucji projektorów kinowych Sony rozpoczętych serią VPL-VW520/VPL-VW550. Przy projektowaniu urządzenia połączono doświadczenie i wiedzę zdobytą podczas tworzenia serii 5xx oraz flagowego modelu Sony VPL-VW5000ES. Z tego ostatniego zaczerpnięto laserowe źródło światło, dzięki czemu w momencie wprowadzenia projektora do sprzedaży, stał się on najtańszym na rynku projektorem 4K (4096×2160) posiadającym zamiast tradycyjnej lampy – laserowe źródło światła. W roku 2020, kiedy już forma HDR zagościł na dobre w materiałach video, zarówno tych wydawanych na nośnikach jak i dostępnych w usługach strumieniowych (Netflix)- światło dzienne ujrzał następca słynnej 760-tki. Rzutnik laserowy Sony VPL-VW790ES to kolejny krok w stronę uzyskania najlepszego obrazu za rozsądne, jak na tę klasę pieniądze. Model ten jest o tyle fascynujący że znajduje się dokładnie na środku oferty. Łącząc modele High End (870ES, VW5000ES) i technologie w nich zastosowane, z ceną zbliżoną bardziej do klasy średniej (Sony VPL-VW590ES).

UWAGA – następcą modeli VW790ES jest znacznie bardziej udoskonalony model laserowy projektor Sony VPL-XW7000ES 

Dotychczas, kiedy myśleliśmy o najlepszych projektorach w naszej głowie pojawiały się modele – Sony VPL-VW870ES, rzutnik 4K Sony VPL-VW5000ES, projektor JVC DLA-RS3000 oraz  JVC DLA-Z1 / RS4500. Wszystkie kosztujące grubo powyżej 100 tys. złotych, oprócz modelu RS3000. Dlatego też informacja o wprowadzeniu projektora laserowego Sony w cenie poniżej 80 tys. mocno zelektryzowała wszystkich miłośników kina domowego.

Tradycyjnie, jak to ma miejsce w przypadku urządzeń kinowych SONY – sercem projektora jest układ SXRD (alternatywa dla DILA/LCOS). Trzy panele SXRD o rozdzielczości 4K, odpowiadające za każdy z 3 składowych kolorów RGB.

Każdy z nas chce mieć święty spokój jeśli chodzi o serwisowanie i dbanie o nasze urządzenia. W przypadku projektorów tradycyjnych, wykorzystujących lampy UHP mamy do czynienia z kilkoma lekko uciążliwymi (dla niektórych) zjawiskami. Lampa ma określoną żywotność, która jest deklarowana. Oznacza to, że w zależności od sposobu użytkowania jak i pomieszczenia w którym będzie pracował projektor – może się ona sporo różnić. Po pewnym czasie zmuszeni jesteśmy do wymiany lampy i zakupu nowej.

Projektor uruchamia się powoli, lampa się „rozbudza” i musi minąć trochę czasu zanim nie osiągnie swojej szczytowej jasności. Identycznie jest z wyłączeniem rzutnika do domu. Po wciśnięciu przycisku musimy zaczekać kilka minut zanim urządzenie kompletnie się wyłączy. Przez ten czas wentylatory chłodzą lampę, zabezpieczając ją przed uszkodzeniem i skróceniem jego żywota.

Trzeci element to nierównomierna jasność w czasie cyklu życia lampy. Projektor lampowy na początku świeci najmocniej, zaś z czasem jego jasność będzie stopniowo i niezauważalnie maleć. Do czasu, aż obraz będzie pozbawiony dynamiki i ekspresji.

Moduł lasera z widocznym kołem żółtego luminoforu

Zupełnie inaczej jest w przypadku projektora laserowego, jakim jest Sony VPL-VW790ES.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, źródłem światłą jest laser, a nie jak to zwykle bywa – lampa UHP. Korzyści dla użytkownika jakie oferują projektory laserowe 4K to przede wszystkim:

• znacznie dłuższa żywotność,
• szybsze uruchamianie i chłodzenie urządzenia,
• większa stabilność pracy – w odróżnieniu od lamp UHP laser nie wytrąca swojej jasności tak szybko, spadek jest liniowy i niezauważalny,
• możliwość wyłączenia źródła światła przy czarnych scenach,
• lepsze nasycenie kolorów,
• płynne sterowanie jasnością – bardzo przydatna funkcjonalność pozwalająca dostosować jasność obrazu do wielkości ekranu w celu zachowania kinowego efektu i optymalnych parametrów kontrastu.

Funkcja Dynamic HDR Enhancer jest odpowiedzią Sony na problem jak wycisnąć maksymalny efekt z projektora podczas projekcji filmów HDR. Dotychczas mieliśmy do wyboru zakup odtwarzacza Blu-ray UHD wyposażonego w funkcje poprawiające efekt HDR, zakup projektora od producenta który zaimplementował w swoich rzutnikach specjalne algorytmy poprawiające działanie systemu (przeczytaj więcej), albo zakup zewnętrznego procesora dedykowanego, który jest najdroższą opcją (madVR).

W roku 2020 Sony postanowiło zaprezentować swoje podejście z autorskim rozwiązaniem obsługi HDR. Nowy system zwiększa kontrast, przetwarzając kolejne klatki materiału HDR. W celu dalszego zwiększenia kontrastu steruje przysłoną, zmniejszając jasność ciemnych scen i rozświetlając jasne, by zapewnić najpełniejsze wrażenie HDR.

Dynamiczne mapowanie tonów (DTM) w HDR jest podstawą udanej projekcji na urządzeniach z ograniczoną jasnością, czyli na projektorach. Ideą jest wyświetlenie zjawiska HDR na urządzeniach, które mają niewielką rozpiętość dynamiki tonalnej. Sony zdecydowało się na nieco inne podejście niż pozostali producenci projektorów. Sony zdaje się cyfrowo kompensować obraz wyświetlany, aby bliżej było mu do krzywej PQ do której są masterowane filmy HDR10. Obraz jest dynamiczny i efektowny, intensywny kolorystycznie – do czego przyzwyczaiły nas projektory Sony w erze filmów Blu-ray.

Pozwala na znacznie zbliżenie się do oryginalnej krzywej PQ, aby uzyskać doskonały obraz HDR.
Rzutnik tradycyjny ma jednak problem z jednoczesną reprodukcją dużej jasności i ciemnych obszarów.
Funkcja Dynamic HDR Enhancer zapewnia odpowiednią optymalizację, dzięki czemu jest w stanie emitować optymalny obraz HDR w każdej scenie i odtwarzać oryginalną krzywą PQ.

Obraz jest rozmyty (zwłaszcza w rogach ekranu), nawet gdy używamy wysokiej jakości obiektywu. W zależności od odległości projekcji, czyli w jakiej rzutnik znajduje się względem ekranu – ostrość może być lepsza lub gorsza (bliżej ekranu). To naturalna przypadłość optyki.

W momencie premiery modelu Sony VPL-VW870ES, producent przedstawił innowatorskie podejście jak za pomocą elektroniki i zaawansowanych algorytmów można poprawić jakość obrazu w rogach. Digital Focus Optimizer z wyprzedzeniem kompensuje rozmycie optyczne obiektywu, a następnie wyświetla optymalnie skorygowany obraz, dzięki czemu ostrość jest lepsza niż kiedykolwiek wcześniej.

W modelu VPL-VW790ES zastosowano funkcję „Super Resolution Reality Creation”, której zadaniem jest poprawa ostrości i szczegółów wyświetlanych na ekranie z uwzględnieniem materiałów 4K. Nowsze, wydajniejsze i jeszcze bardziej udoskonalone rozwiązanie od Sony.

Inżynierowie Sony doskonale zdają sobie sprawę, że właściciele rzutników 4K pomimo imponującej rozdzielczości jaką oferuję urządzenia, w zdecydowanej większości będą na co dzień oglądali materiał HD, czyli 1080. Wyświetlanie materiałów Full HD na matrycach 4K wprowadza sporo zaszumienia do obrazu. Typowe procesory up-skalujące analizują 2 sąsiadujące ze sobą piksele i na ich podstawie dokonają uśrednienia. Te bardziej wyrafinowane układy analizują także sąsiedztwo w pionie, poziomie i po przekątnej – dodatkowo analizując i porównując do tych samych pikseli na klatkach poprzedzających i następujących po analizowanej scenie. Dzięki takiej dogłębnej analizie zyskujemy informację, co potencjalnie mogłoby się znajdować w brakujących (uzupełnianych) pikselach. W nowej generacji projektorach wyposażonych w procesor video X1, system „Reality Creation” robi nie tylko opisane powyżej procesy, ale znacznie, znacznie więcej. Dokonywane są 4 dodatkowe procesy obliczeniowe:

• czyszczenie, odszumianie materiału źródłowego na wejściu do projektora
• analizowanie wzorca w oparciu o analizę trójwymiarową obiektów które znajdują się w bazie pamięci projektora
• dopasowanie obrazu wejściowego do obrazów z bazy, gdzie procesor analizuje obraz na wejściu projektora i porównuje go z obrazami zapisanymi w swojej pamięci aby ustalić wzorzec dla interpolacji
• minimalizuje ilość artefaktów powstałych w skutek kompresji sygnału video. Sygnał video, szczególnie pochodzący z serwisów strumieniowych czy przekazów satelitarnych często podlega wysokiej kompresji. Ta powoduje powstawanie wielu artefaktów i efektów ubocznych, wpływających negatywnie na jakość obrazu.

Technologia up-skalowania 4K „Super Resolution Reality Creation” porównuje próbki z oryginalnego obrazu z wzorcami zapisanymi w bazie projektora, porównuje je, analizuje i zastępuje oryginalne wzorce HD, zoptymalizowanymi wzorcami 4K. Proces ten daleko wykracza poza tradycyjne procesy interpolacji. W wyniku tego nawet obraz niższej rozdzielczości wygląda imponująco i przekonywająco na ekranie 4K.

Rzutniki laserowe 4K od Sony wykorzystują diodę laserową zamiast lampy. Ta w połączeniu z przysłoną daje nieograniczone możliwości. Do dyspozycji mamy niezależną, dynamiczną regulację zarówno przysłony jak i lasera. Takie rozwiązanie pozwala zoptymalizować ilość światła w ciemnych i kontrastowych scenach. W rezultacie zyskujemy głębszą i niżej schodzącą czerń i nieskończony dynamiczny kontrast, które nadają każdej scenie szczegółowość i realizm.

Dynamiczna modulacja lasera powinna w zamyśle pracować jak dynamiczna przesłona, próbując obniżyć jasność, dbając jednocześnie o ilość szczegółów. Dzięki pozbyciu się mechanicznych elementów nie słyszymy ani nie widzimy na ekranie mechanizmu skokowego. Sam spadek jasności w przypadku laserowej konstrukcji nie jest aż tak zauważalny i widoczny jak przy tradycyjnej dynamicznej przysłonie. Natomiast sama czerń jest bardzo solidna i dobrze osadzona. Elementy mają stosowną głębię i detaliczność w najniższych partiach ekranu. Dodanie do tego systemu mechanizmu dynamicznego i połączenie ze sobą tych 2 systemów przenosi projektor na zupełnie inny poziom.

Wyjątkowość tego japońskiego cudeńka polega m.in. na tym, że producentowi udało się zamienić tradycyjne źródło światła jakie od wielu wielu lat jest powszechnie stosowane w projektorach, czyli lampę UHP na laserowe źródło światła. W ten sposób wprowadzona została nowa jakość w przedziale cenowym do 100 000 zł. Jednocześnie co ciekawe, wprowadzając diody laserowe udało się podnieść jasność w stosunku do modeli tradycyjnych, jak chociażby Sony VPL-VW590ES. W ten sposób według specyfikacji projektor laserowy 4K od Sony dysponuje jasnością na poziomie 2000 Lumenów.

Genialnym rozwiązaniem, które możliwe było do integracji wewnątrz projektora to możliwość regulacji natężenia jasności źródła laserowego oraz modulacji samego lasera w zależności od wyświetlanego materiału. Zamiast tradycyjnej i popularnej manualnej przesłony za pomocą której możemy regulować ilość wydostającego się światła, tutaj mamy poziom jasności określony od 0 do 100. Wybierając pożądaną moc dostroimy jasność obrazu do własnych preferencji lub standardu SDR, uwzględniając wielkość ekranu projekcyjnego. Co ciekawe obniżenie czy też podwyższenie mocy lasera nie skutkuje aż tak drastycznymi skokami w poziomie kontrastu jak ma to miejsce przy projektorach lampowych.

Tę „maszynę” kinową z powodzeniem można wykorzystać do projekcji obrazów o podstawie dochodzącej do 320 cm. Dla większych obrazów kinowych lub kiedy chcemy uzyskać lepszy efekt HDR – zalecanym modelem jest Sony VPL-VW870ES.

Każdy projektor kinowy ma w pamięci ustawione predefiniowane, fabryczne ustawienia zalecane przez producenta. Nie inaczej jest w przypadku naszego bohatera, tu producent zaserwował nam aż 9 różnych ustawień fabrycznych: Film Kinowy 1, Film Kinowy 2, Referencyjne, TV, Zdjęcie, Gra, Jasne Kino, Jasny TV, oraz „użytkownik”. Każdy z nich ma pewne założenia. Co prawda opis zawarty w instrukcji jest dość enigmatyczny i według opisu niektóre nastawy powinny się różnić niewiele – o tyle najlepiej samemu sprawdzić i przekonać się samodzielnie. Jeśli zależy nam na wiernej reprodukcji materiału zapisanego na materiale źródłowym – w zdecydowanej większości najlepiej będzie wybrać tryb „referencyjny”.

Rzutnik domowy Sony VPL-VW790ES posiada zapisane w pamięci ustawienia różnych parametrów obrazu, które razem tworzą obraz o określonym charakterze. Ma to na celu umożliwienie posiadaczom rzutnika dopasować obraz do pożądanej jakości. Wybór przygotowanego przez inżynierów Sony presetu zależy m.in. od wielkości ekranu, sytuacji oświetleniowej jaka panuje w pomieszczeniu, czy też osobistych preferencji.

Projektory do kina domowego SONY od zawsze są cenione i lubiane za spory zakres rzutowania jaki oferują instalatorom, co daje olbrzymią swobodę podczas instalacji (oczywiście pamiętając o wpływie ustawień obiektywu na parametry obrazu). Możemy podwiesić urządzenie zarówno poniżej dolnej krawędzi jak i powyżej górnej krawędzi ekranu – a nadal wstrzelimy się z obrazem. Współczynnik rzutowania wynosi 1,38 – 2,83:1 (stosunek odległości projektora od ekranu do szerokości obrazu). Im bliżej projektor umieścimy względem ekranu – tym zyskamy wyższą jasność, nawet o około 35% w stosunku gdybyśmy projektor zainstalowali z tyłu pomieszczenia. Projektory laserowe 4K od Sony – kontynuują to podejście producenta do swobody instalacji, dzięki czemu nie powinno być problemu z montażem w jakimkolwiek pomieszczeniu.

Sam projektor posiada aż 9 różnych trybów projekcji. Są to: Film Kinowy 1, Film Kinowy 2, Referencyjne, TV, Zdjęcie, Gra, Jasne Kino, Jasny TV oraz użytkownik. Każde z ustawień powstało z myślą o pewnych założeniach i zastosowaniu w konkretnych sytuacjach.

Jasność rzutnika wynosi 2000 Lumenów. To bardzo wysoki wynik jak na projektor tej klasy, co potwierdzają liczne testy i recenzje rzutnika. Z powodzeniem można go wykorzystać w salkach kinowych oraz salonach, gdzie wymagana jest wysoka jasność.

Z boku projektora znajdziemy 2 gniazda HDMI, z których każde jest w stanie przyjąć pełny sygnał 18Gbps. W ten sposób można do projektora przesłać dowolny sygnał mieszący się w ramach specyfikacji HDMI 2.0. Docenią to wszyscy użytkownicy projektora wykorzystujący źródła cyfrowe 4K w tym przede wszystkim formaty HDR wymagające obrazu 10-bitowego. Dodatkowo docenią to właściciele konsol do kier i komputerów, które są w stanie przesłać najbardziej wymagające sygnały video zawierające olbrzymią ilość informacji. Z resztą trudno byłoby się pogodzić, aby projektory laserowe 4K w tym przedziale cenowym nie były wyposażone w pełnoprawne złącze HDMI.

Rzutnik do domu i kina domowego Sony VPL-VW790ES może nie jest przełomowym urządzeniem, jednak jako kontynuator rewelacyjnego i niezwykle popularnego modelu VW760ES wnosi sporo nowego. Oferuje nowe możliwości związane z wydajnym procesorem X1. Projekcja HDR wygląda znacznie lepiej niż dotychczas. Dzięki DFO ostrość jest równomierna na całym ekranie. A do tego wszystkiego projektor ma niższą cenę niż poprzednik…

Projektor domowy Sony VPL-VW760ES był swego rodzaju przełomem w dziedzinie projekcji kinowej w warunkach domowych. Sony jako pierwszy producent rzutników sprawił, że urządzenie z laserowym źródłem światła może zagościć w naszych domach po raz pierwszy w rozsądnych pieniądzach. Nowy model jeszcze niżej przestawił granicę domowej rozrywki. Budżet jaki jest niezbędny na stworzenie dobrego kina domowego. W oparciu rzutnik Sony VPL-VW790ES  zbudujemy wysokiej klasy salę kinową na światowym poziomie. Przykładem zastosowania maszyny w projekcie kinowym może być przykład z naszej realizacji „Niebiańskie kino” w którym głównym bohaterem jest nasz rzutnik kinowy. W połączeniu z profesjonalnym nagłośnieniem kinowym Procella Audio dostarcza wrażeń niedostępnych nawet dla dobrej klasy sal kinowych w multipleksie.

Aktualnie projektor został zastąpiony nowszym i znacznie bardziej udoskonalonym rzutnikiem – Sony VPL-XW7000ES