Co to jest ‘ Referencyjny poziom odniesienia THX’?
Często słyszymy od klientów pytanie – na jakim poziomie głośności właściwie powinniśmy słuchać dźwięku podczas seansu filmowego? Odpowiadając bardzo krótko i rzeczowo – na takim poziomie na jakim jest dla nas komfortowy i sprawia przyjemność. A na jakim poziomie słuchają ludzie pracujący nad filmem? Czy właściwie to podczas oglądania filmów powinniśmy regulować głośność? Czy też powinna być ona na stałym poziomie?
Mnóstwo pytań. Postaramy się odpowiedzieć jak wygląda to od strony produkcji filmu…
Referencyjny poziom odniesienia to skalibrowane, czyli bardzo dokładne i precyzyjne ustawienie poziomu głośności używane podczas procesu produkcji filmowej (na etapie dubbingowania oraz w procesie post produkcji) jak i w systemach służących do odtwarzania (w kinach oraz pomieszczeniach projekcyjnych).
Ludzki słuch działa w sposób nieliniowy, zwłaszcza w zakresie niskich częstotliwości. Istnienie wzorcowego poziomu głośności jest niezbędne, jeśli mix ścieżki dźwiękowej jest przenoszony pomiędzy jednym studiem nagraniowym do drugiego, po to aby na końcu widzowie usłyszeli dźwięk zgodnie z wizja reżyseria. Słysząc odpowiedni balans pomiędzy dialogiem, efektami specjalnymi, tłem a ciszą.
Referencyjny poziom THX dla systemów kinowych zdefiniowany przez organizację THX wymaga od każdego z zestawów przednich (LCR) wygenerowania ciśnienia akustycznego SPL na poziomie 105dB. Wynika to z 2 czynników:
- Wszystkie filmowe studia nagraniowe używają jednego i tego samego referencyjnego poziomu 85dB dla dialogu podczas edycji ścieżki filmowej, jest to poziom odniesienia.
- Maksymalny poziom dźwięku dla ścieżki filmowej wynosi +20dB (standard USA) i +18dB (standard Europejski) powyżej ścieżki dialogowej.
To z kolei oznacza, że ekipa pracująca nad udźwiękowieniem filmu może stworzyć ścieżkę dźwiękową z poziomem głośności dochodzących podczas odtwarzania do 105dB na kanał. To na tyle jeśli chodzi o branżę filmową i kino.
Poziom odniesienia wyznacza się za pomocą tzw. szumu różowego. Dla wszystkich kanałów (poza LFE) odtwarza się sygnał szumu różowego zarejestrowanego z poziomem -20dB względem pełnej skali (0dB). Odtworzony sygnał na systemie kinowym powinien zapewnić we wszystkich miejscach odsłuchu (fotelach kinowych) poziom ciśnienia akustycznego wynoszący 85dB. Poziomy głośności mierzone są za pomocą miernika SPL z krzywą ważoną typu C i regulowane dla każdego kanału osobno, aż osiągną 85dB. Ustawienie regulacji głośności nastawiające dokładnie te poziomy głośności określane jest jako poziom nominalny 0dB lub referencyjny poziom odniesienia.
Ustawianie wzorcowego poziomu SPL 85dB dla sygnału zarejestrowanego z poziomem -20dB spowodowane jest tym, że producenci i inżynierowie dźwięku rejestrują dialogi do ścieżki dźwiękowej ze średnim poziomem wynoszącym -20 dB, o czym wspomnieliśmy na początku wpisu przy standardach kinowych. To pozwala na zachowanie w ścieżce dźwiękowej 20 dB zapasu dynamiki. Kanał LFE odpowiadający za efekty niskotonowe jest skalibrowany na wyższy poziom głośności, tak aby przy odtwarzaniu sygnału testowego o poziomie -20dB osiągnąć w miejscach odsłuchu salki kinowej poziom ciśnienia akustycznego wynoszący 95 dB (zatem 10dB wyżej)
W domowych systemach audio kalibracja poziomu referencyjnego działa nieco inaczej. Większość procesorów AV oraz amplitunerów posiada przeznaczone do ustawiania poziomu głośność, wbudowane sygnały testowe zarejestrowane z poziomem – 30dB względem pełnej skali (0dB). Używając tych tonów testowych, SPL każdego z głośników powinien wynosić 75dB – mierzone w miejscu odsłuchu. Należy zwrócić uwagę na fakt, że sygnał LFE w urządzeniach AV jest prawie zawsze ustawiony o 10 dB głośniej niż sygnał dla reszty głośników, a więc konfiguracja sprzętu dla użytkownika końcowego jest ułatwiona, a subwoofer będzie również skalibrowany do poziomu 75dB.
Wykorzystanie referencyjnego poziomu odniesienia gwarantuje, że treść audio została stworzona oraz jest odtwarzana z absolutnie takim samym poziomem głośności, czego gwarantem jest proces certyfikacji THX dla kin oraz konsumenckiego sprzętu AV.
Zrozumienie poziomów referencyjnych jest kluczowe do prawidłowego doboru systemu nagłośnienia. Stąd projekt kina powinien zawsze uwzględniać wymogi nagłośnienia kinowego jakie stawiane są zestawom głośnikowym. Zakres dynamiki jest kluczowy do uzyskania prawdziwie kinowego efektu podczas pracy naszych systemów.
