Jak wybrać głośniki do domu?
Jakie głośniki kupić?
W trakcie jednego ze swoich mniej ponurych epizodów, filozof Friedrich Nietzsche stwierdził, że „bez muzyki, życie byłoby pomyłką”.
Zostawiając nihilizm w spokoju, musimy powiedzieć coś na temat emocjonalnego wpływu muzyki, która odgrywa bardzo istotną rolę w bardzo wielu z naszych domów. Od radia w kuchni po złożone wielokanałowe systemy w salonie, wielu z nas otacza się muzyką przez cały dzień w trakcie każdej czynności.
Przez lata sposoby na odtwarzanie piosenek pojawiały się i znikały, a niektóre nawet powróciły: winyl, kaseta, CD, MP3, a aktualnie platformy do strumieniowania. Fani muzyki mogą mieć swoją kolekcję muzyki rozparcelowaną na wiele platform, w tym cyfrowe i fizyczne, analogowe. Nawet osoby, które traktują muzykę wyłącznie jako tło docenią możliwość odsłuchu w całym w domu, zamiast ograniczać się do pojedynczego pomieszczenia.
Jaki rodzaj głośników będzie najlepszy?
Głośniki to jedna z tych rzeczy, za które możemy zapłacić 500 złotych albo 50 000 złotych, zależnie od tego, jak głęboko jesteśmy w stanie sięgnąć do kieszeni w poszukiwaniu upragnionej jakości dźwięku. Jeżeli zależy nam na pokryciu całego domu dźwiękiem, istnieją konkretne korzyści z zastosowania konkretnych typów głośników. Niezależnie od tego jaki mamy cel, warto przemyśleć jak często będziemy korzystać z danego pomieszczenia i w jakich okolicznościach – czy posłużą za dedykowane kino domowe, czy też zostaną wykorzystane głównie do okazjonalnego odsłuchu.
Kolumny podstawkowe – monitory
Ten rodzaj przetworników ogólnie należy do niewielkich rozmiarowo, bowiem zwykle umieszczane są na półce lub montowane na ścianie na wysokości uszu. Modele mogą istotnie różnić się jakością reprodukowanego dźwięku, jednak zwykle mogą pochwalić się precyzyjnym odwzorowaniem średnich i wysokich tonów. Aby osiągnąć pełne spektrum zadowalającej jakości, należy dodać do zestawy dedykowany głośnik niskotonowy (subwoofer). Przeważnie tego rodzaju głośniki sprawdzą się w niewielkich pomieszczeniach, które bez problemu wypełnią dźwiękiem. Mimo skromnych rozmiarów, należy uwzględnić je już na etapie projektowania, szczególnie jeżeli zostaną połączone z dedykowanym subwooferem.
Kolumny wolnostojące – podłogowe
Te głośniki posiadają cały zestaw przetworników (wysoko, średnio i niskotonowe) i zapewniają całkowite pokrycie spektrum dźwięków z pojedynczego urządzenia. W dodatku do swoich mniejszych braci, zwykle cechują się także większą dynamiką i lepszą klarownością dźwięku. Podobnie jak głośniki półkowe, także kolumny wolnostojące ustawiane są parami. Tutaj mamy chyba największy przekrój cen, wahający się od kilkuset złotych do kilkuset tysięcy złotych za parę. Kolumny wolnostojące najczęściej wykorzystuje się jako dedykowany zestaw do odsłuchu, ale ze względu na uniwersalność mogą także być wykorzystane jako element nagłośnienia multiroom oraz jako część zestawu kina domowego.
Niewidzialne głośniki
Ogromną zaletą niewidzialnych głośników jest to, że możemy umieścić je w ścianie, meblu lub w suficie i kompletnie nie zauważać ich istnienia. Otwiera to zupełnie nowe możliwości architektom wnętrz w kwestii wystroju pomieszczenia. Problemem z kolei może być to, że nieprawidłowy montaż może mieć fatalne skutki dla jakości dźwięku. Wykończenie powierzchni ścian i sufitu odgrywa kluczową rolę w zachowaniu dobrego brzmienia – tutaj po raz kolejny bardzo istotne staje się doświadczenie firm instalacyjnych.
Niektóre modele są przeznaczone do montażu jedynie pod bardzo cienką warstwą tynku – aby zapewnić pełny, zbalansowany dźwięk, niezbędne jest wykorzystanie dodatkowego subwoofera. Niestety wśród purystów ten typ głośników jest często okryty złą sławą, ze względu na mnogość dostępnych na rynku tanich, budżetowych rozwiązań. Na szczęście dzisiejsze głośniki renomowanych producentów pozwalają osiągnąć lepszą jakość niż wiele dobrej klasy głośników podstawkowych, jednak wymaga to odpowiednich nakładów finansowych – tak jak w przypadku wielu innych sprzętów, dostajemy dokładnie tyle, ile zapłacimy za odpowiedni produkt.
Drugą nieocenioną zaletą niewidzialnych głośników jest ich dyspersja, czyli rozchodzenie się dźwięku w przestrzeni. Tam, gdzie zwykle potrzebne są nawet 4 głośniki klasyczne, jeden niewidzialny głośnik potrafi wypełnić całe pomieszczenie równomiernym dźwiękiem.
Ostatnią kluczową cechą jest ich odporność na czynniki zewnętrzne – nie istnieje ryzyko, że ktoś potknie się o kable, wyleje ciecz lub nieopatrznie popchnie drogocenny głośnik. Zabudowanie w ścianie daje niemal stuprocentową odporność na czynniki zewnętrzne.
Głośniki sufitowe
Głośniki sufitowe to popularny wybór tam, gdzie lubimy słuchać muzyki, ale liczymy na dyskretny wygląd i nie chcemy narażać cennego sprzętu na interakcję z dziećmi lub zwierzętami. W niewielkich pomieszczeniach potrafią zaoszczędzić bardzo wiele miejsca, a ponadto ich okablowanie jest całkowicie niewidoczne. Przeważnie zapewniają rozsądną jakość dźwięku, jednak zwykle brakuje im basu i ogólnego poczucia dynamiki, szczególnie jeśli nie połączymy ich z dedykowanym subwooferem.
Oczywiście istnieją głośniki sufitowe klasy wyższej, których brzmienie przypomina dobrej jakości zestawy głośnikowe – takim przykładem mogą być produkty Origin Acoustics. Natomiast głośniki sufitowe najczęściej spotykamy przy nagłośnieniach typu multiroom. Najlepsze głośniki sufitowe możemy z powodzeniem zastosować zarówno do nagłośnienia całego domu, systemów kina domowego jak i do codziennych odsłuchów muzyki, jeśli jesteśmy melomanami.
Soundbary
Podłużne, poziome systemy głośnikowe z wieloma przetwornikami, nazywane powszechnie soundbarami, to ostatnio bardzo popularny sposób na namiastkę kina domowego. Doskonale zastępują głośniki wbudowane w telewizor, które najczęściej są bardzo mizernej jakości. Dodatkowo potrafią naśladować dźwięk przestrzenny i są bardzo łatwe w montażu.
Soundbary są znacznie lepsze niż wbudowane w telewizor głośniki, jednak nie zbliżają się do dedykowanych zestawów kina domowego. Do niektórych soundbarów dodawany jest subwoofer, który rozszerza scenę muzyczną o pożądane basy.
Subwoofery
Zaprojektowane wyłącznie w celu generowania basu, stanowią istotny element zestawu audio opartego o niewielkie głośniki – wbudowane w ścianę, półkowe czy też soundbary. Niskie częstotliwości stanowią jedne z najważniejszych w całym spektrum, bowiem muzyka bez nich wydaje się niepełna i zdecydowanie brakuje jej dynamiki. Są także bardzo ważne w kinie domowym, bo ciężko wyobrazić sobie efekty specjalne bez solidnego „uderzenia”. Minusem subwooferów jest ich rozmiar – zwykle są bardzo duże, muszą stać na ziemi i często dosyć trudno ukryć je w pokoju. Z tego powodu wiele firm instalacyjnych umieszcza je w bardzo ciekawych miejscach – wewnątrz kanapy, za fałszywą ścianką, za materiałem transparentnym akustycznie, w meblu – wszędzie tam, gdzie znikają z zasięgu wzroku.
Wzmocnienie dźwięku
Od czasu upowszechnienia się radia, zawsze istniała potrzeba wzmocnienia dźwięku odbieranego za pomocą fal radiowych w domowych głośnikach. To wtedy zaczęto opracowywać coraz doskonalsze technologie odpowiedzialne za zwiększenie poziomu głośności bez wprowadzania dystorsji. Chociaż nie każdy system audio musi przechodzić przez amplituner, w przypadku gdy wykorzystujemy dźwięk przestrzenny, zestaw złożony z wielu głośników lub decydujemy się na stereo wysokiej jakości, konieczne jest także zewnętrzne wzmocnienie, które stanowi ogromny skok jakościowy w porównaniu do soundbarów i głośników z własnym zasilaniem.
Posiadający „wszystko w jednym” amplituner to dedykowana jednostka, która potrafi znacznie więcej, niż tylko wzmocnić wielokanałowy dźwięk. Jest odpowiedzialny za przetwarzanie video (w tym upscaling), zarządzanie zwrotnicą (poziomem odcięcia niskich częstotliwości), a często także przetwarzaniem dźwięku 3D. Przez wiele lat ich funkcjonalność była zbliżona, ale ostatnio producenci zaczęli implementować coraz więcej nowoczesnych protokołów, w tym obsługę Wi-Fi, AirPlay, Bluetooth, strumieniowania muzyki i wiele innych.
Jeżeli zależy nam na bezkompromisowej jakości dźwięku, warto rozważyć osobne jednostki do przetwarzania dźwięku (z wbudowanym przedwzmacniaczem) oraz osobne wzmacniacze. Ma to szereg zalet, przede wszystkim oddziela od siebie urządzenia operujące na niskich i na wysokich napięciach. Ponadto umożliwia to niezależną wymianę urządzeń, na przykład gdy będziemy chcieli ulepszyć konkretne elementy zestawu.
W profesjonalnych instalacjach domowych taki rozdział umożliwia połączenie urządzeń w stosie, niezbędne do zapewnienia wydajności wymaganej przez instalacje premium. Minusem w stosunku do jednego urządzenia jest niewątpliwie ilość zajmowanego miejsca i konieczność zapewnienia odpowiedniego chłodzenia, a także odpowiednia wiedza i często ogromna ilość drogiego okablowania. Zwykle problem ten rozwiązuje się poprzez wykorzystanie dedykowanej, odpowiednio chłodzonej szafy rack mieszczącej wszystkie urządzenia AV.
W jaki sposób obsługiwać nagłośnienie w domu?
O ile możliwe jest sterowanie każdym urządzeniem z osobna na terenie całego domu, o tyle wraz ze wzrostem skomplikowania i ilości stref audio staje się to coraz mniej wygodne. Należy rozważyć nawet najprostszą konsolidację sterowania. Użycie Google Choromecast Audio czy Apple AirPlay pozwala na ograniczony stopień kontroli i przesyłanie muzyki z urządzenia mobilnego na wybrany zestaw głośników. Wykorzystanie Bluetooth ma swoje zalety, jednak równie duży szereg wad, taki jak ograniczony zasięg, drenaż baterii czy jakość przesyłanego dźwięku.
Innym rozwiązaniem jest wykorzystanie inteligentnych głośników kontrolowanych głosem, które sprawdzą się w najmniej wymagających scenariuszach. Mogą także rozszerzyć zastosowanie naszych starszych głośników, jednak tylko w ograniczonym stopniu. Generalnie systemy te nie nadają się do sterowania całym domem, nie skalują się najlepiej i z naszego punktu widzenia mają bardzo istotną wadę – póki co nie rozumieją poleceń w języku polskim.
Jeśli chcemy wejść na wyższy poziom, możemy połączyć głośniki w jeden duży system bezprzewodowy audio – tutaj bez wątpienia najbardziej znanym i powszechnie lubianym rozwiązaniem jest Sonos. Korzysta on z bezprzewodowego szkieletu do przesyłania dźwięku między głośnikami za pomocą internetu oraz będących w zasięgu punktów dostępowych Wi-Fi. Nada się do większych domów, bo potrafi strumieniować aż 32 źródła naraz. I chociaż Sonos sprzedaje własnej produkcji głośniki bezprzewodowe, można go także wykorzystać do strumieniowania muzyki do urządzeń firm trzecich wyposażonych w protokół Sonos Connect. Sonos jest sterowany głównie za pomocą aplikacji na smatrfony, ale można także skorzystać z dedykowanych aplikacji (np. Spotify) obsługujących protokół Sonos Connect, a także niektórych systemów sterowania, takich jak Savant.
Jeśli chcemy wejść na najwyższą półkę, musimy polegać na głośnikach przewodowych. Firmy instalacyjne oferują zestawy multi-room, które mogą zintegrować z systemami sterowania takimi jak Control4. Urządzenia sterujące znajdują się w jednym miejscu, zwykle w dedykowanej serwerowni, do której podłączone są wszystkie głośniki na terenie posiadłości. System sterowania umożliwia niezależną kontrolę nad każdą strefą audio, ogromną ilość kompatybilnych źródeł i w zasadzie pełną dowolność w odtwarzaniu. Oczywistą wadą jest fakt, że kable najlepiej poprowadzić na etapie budowy nieruchomości, ale przy odpowiednim projekcie można wykorzystać istniejące peszele i przepusty kablowe.
Czy kable audio mają istotne znaczenie?
Podobnie jak w przypadku głośników, posiadacze sprzętu audio potrafią wydać ogromne kwoty na okablowanie w celu poprawienia jakości dźwięku dobiegającego z głośników. Społeczność maniaków dobrego brzmienia jest mocno podzielona i do dzisiaj nie ma konsensusu, czy kable głośnikowe z półki ultra-premium są warte wydawanych na nie kwot. Ponadto istnieje wiele mitów dotyczących długości, konieczności utrzymania ich nad powierzchnią podłogi czy korzystanie ze specjalnych filtrów – wszystkie mają rzekomo pozytywnie wpływać na jakość dźwięku docierającego do naszych uszu. W najgorszym wypadku wszystkie te rozwiązania kosztują krocie i nie przynoszą żadnego efektu, w najlepszym przypadku zwykle dają jedynie mikroskopijną różnicę.
Naszym zdaniem (a wyrobiliśmy je sobie w oparciu o doświadczeniem, wiedzę, badania i opinie autorytetów) są znacznie bardziej istotne kwestie niż audiofilskie kable, takie jak prowadzenie tras, utrzymanie ich z dala od zakłóceń elektromagnetycznych i wykorzystanie odpowiedniego przekroju do odpowiedniego zastosowania. Jeżeli kabel jest odpowiedniej jakości, czyli dobrze ekranowany, o niskiej rezystancji i wykonany zgodnie ze standardami, nie ma najmniejszych powodów do zmartwień – super drogie okablowanie może wpłynąć pozytywnie na jakość dźwięku co najwyżej w mikroskopijnym stopniu, chociaż zwykle nie wpływa w żadnym… Jest to może dyskusyjne stwierdzenie jeśli weźmiemy pod uwagę ilość opinii na forach internetowych. Jeśli zapoznamy się jednak z badaniami, czy też zdaniem inżynierów elektroniki czy też naukowców – spojrzymy na temat zupełnie inaczej.
Na co zwrócić uwagę podczas projektowania?
Rozmiar pomieszczenia w ogromny stopniu wpływa nie tylko na dobór odpowiedniego głośnika, ale także na sposób, w jaki będzie on brzmiał. Ogólna zasada jest taka, że to głośnik dobieramy do pomieszczenia, a dodatkowo sam pokój powinien posiadać chociaż bazową adaptację akustyczną w celu redukcji pogłosu. Oczywiście istnieje możliwość korekcji za pomocą oprogramowania, jednak leczymy w ten sposób skutek, a nie przyczynę – pewne częstotliwości są podbijane, a inne przyciszane, jednak wciąż zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem pozostaje odpowiednia akustyka.
Warto wiedzieć, że sposób wykończenia i wyposażenia pomieszczenia wpływa bezpośrednio na dźwięk. W kuchni i w łazience znajdziemy przeważnie dużo twardych, odbijających powierzchni, które powodują znacznie większe echo i bałagan w akustyce niż wypełniony miękkimi meblami pokój gościnny. Gdy dźwięk już wydobędzie się z głośnika, jest zdany na wystrój pomieszczenia i jego właściwości akustyczne. Jeżeli zależy nam, żeby dochodząca do ucha muzyka była przyjemna w odbiorze, warto zastanowić się już na etapie projektu nad doborem materiałów w pomieszczeniu oraz zastosowaniu paneli akustycznych, które w znaczącym stopniu mogą poprawić brzmienie dźwięku.
Aby uzyskać spójny i satysfakcjonujący dźwięk, najlepiej skorzystać z usług firm instalacyjnych posiadających odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w adaptacji akustycznej pomieszczeń. Tylko w ten sposób mamy pewność, że głośniki kosztujące nieraz ogromne kwoty będą w stanie przekazać słuchaczowi dokładnie to, do czego zostały stworzone.