Procesor kina domowego, a amplituner

Co kupić? Procesor kina domowego, czy amplituner? Co jest lepsze? Z czego wynikają różnice w cenie pomiędzy procesorami kina domowego? Czy jest sens dopłacić do procesora kinowego?
Temat wzbudza sporo kontrowersji i podgrzewa atmosferę niejednego forum o tematyce audio-video.

Amplituner jest urządzeniem, w którym oprócz modułów rozkodowujących sygnał audio i video znajdziemy sekcję wzmacniaczy, których zadaniem jest dostarczenie energii do wielokanałowych systemów kina domowego. W procesorze kinowym nie znajdziemy wzmacniaczy wielokanałowych, ponieważ ich głównym zadaniem jest obróbka sygnału audio i video. Zatem w uproszczeniu amplituner to rozwiązanie typu “wszystko w jednym”, podczas gry system dzielony do realizacji tego samego celu potrzebuje procesora kinowego oraz końcówek mocy.

W związku z powyższym, amplitunery zwykle są cięższe, a na tylnym panelu znajdziemy gniazda głośnikowe, których nie ma w procesorach kinowych.

Amplitunery są zwykle tańsze od procesorów kina domowego. Podstawowy amplituner to koszt około 5000 zł, dobrej klasy amplituner to koszt około 10-15 000 zł, bardzo dobre amplitunery potrafią kosztować 20-25 000 zł, zaś najlepsze i najbardziej zaawansowane około 50 000 zł.

W przypadku procesorów kinowych modele podstawowe to koszt około 15 000 zł, dobrej klasy około 20-28 000 zł, bardzo dobrej około 50-70 000 zł, zaś najlepsze kosztują powyżej 100 000 zł.

Oczywiście nie każdy potrzebuje najbardziej zaawansowanych amplitunerów i procesorów i należy je traktować głównie jako “narzędzie” do określonego zadania. Do prostego systemu 5.1 nie będziemy potrzebowali takiego samego sprzętu jak do systemu 21.4.10 … wystarczy zapoznać się z przykładami zaawansowanych instalacji Dolby Atmos.

Najwięcej ciepła generują wzmacniacze, które kosztem energii pobieranej ze źródła prądu wzmacniają sygnał elektryczny na wejściu. Amplitunery pobierają więcej energii niż klasyczny procesor kinowy, generując tym samym więcej ciepła jako efekt uboczny.

Wysokiej klasy procesory kinowe mają zbalansowane wyjścia audio, które służą do podłączenia pod końcówkę mocy. W rezultacie zyskujemy niższy poziom szumu oraz, co ważniejsze wyższe napięcie na wyjściu.

Im wyższe napięcie wyjściowe, tym większy zapas mocy bez przesterowania. Standard SMPTE definiuje napięcie +24 dBu (12.28 Vrms) dla wyjść zbalansowanych, jednak tak wysokie napięcie spotykamy niestety głównie w urządzeniach profesjonalnych i w procesorach kinowych klasy high end. W procesorach kinowych konsumenckich zwykle napięcie wyjściowe na złączach symetrycznych (zbalansowanych) wynosi ok. 4V podczas, gdy na złączach niesymetrycznych (RCA) ok. 2V.

Wysokiej klasy procesory kinowe używają większej głębi bitowej do regulacji mocy.

Wyższej klasy procesory do kina domowego wykorzystują bardziej wyrafinowane procesory DAC, gdzie przy połączeniu z wysoko efektywnymi zestawami głośnikowymi usłyszymy znacznie mniej szumów i zniekształceń.

Producenci amplitunerów i procesorów wykorzystują moduły wejściowe/wyjściowe HDMI. W przypadku procesorów, producenci mają zwykle nieco wyższy budżet i możliwość zastosowania lepszej jakości układów z szybszym buforowaniem i przełączaniem sygnałów. Standardem w procesorach jest układ 2 wyjść, oddzielnych dla sygnału audio i video.

Niezbędna jest oddzielna synchronizacja lip sync dla sygnałów 24p i 50p/60p. Czas niezbędny przetworzenie sygnału audio różni się od czasu jaki potrzebują układy video. Dysponując większą ilością ustawień możemy doprowadzić synchronizację obrazu z dźwiękiem do perfekcji. Korzystając z ustawień globalnych lub dla konkretnych wejść.

High Endowy procesor kinowy oferuje znacznie bardziej zaawansowane narzędzia do kontroli niskich częstotliwości, włączając w to zaawansowane zwrotnice cyfrowe. Pozwala to na lepszą integrację zestawów przednich z subwooferami. Oprócz tego możemy przekierować sygnał LFE do dowolnego głośnika, skierować sygnał niskich częstotliwości do dowolnego subwoofera, grupować subwoofery w sekcje itd. Im bardziej zaawansowane funkcje, tym zwykle droższy procesor kinowy, dysponujący większą mocą obliczeniową oraz lepszym oprogramowaniem. Liderem na tym polu jest Trinnov.

Praktycznie 90% systemów korekcji akustyki pomieszczeń, Audyssey wraz z systemami autorskimi dokonują korekcji po wcześniejszym ustawieniu zwrotnicy w procesorze. Jednak systemy takie jak Trinnov room correction oraz Dirac Live Bass Control same są w stanie ustawić zwrotnicę pomiędzy głośnikami a subfooferem dla lepszej spójności sygnału i dopasowania czasu i fazy.

Wyłącznie najdroższe procesory mogą dowolnie definiować aktywne zwrotnice oraz grupować kanały dla ustawionych zwrotnic.

Amplitunery mają na stałe przypisane kanały do wyjść sygnałowych, co najwyżej możemy zdefiniować czy dane wyjścia są aktywne lub zamienić wyjście na nieużywaną strefę na kanały efektowe. W przypadku procesorów kinowych klasy premium możliwości są niemal nieograniczone. Możemy stworzyć różne konfiguracje do różnych sygnałów i typów odsłuchu. Możemy nawet inaczej przypisać głośniki dla sygnału Dolby Atmos, a inaczej dla DTS:X w zależności jaki układ chcemy wykorzystać. Nie mówiąc już, że funkcja ta niezwykle ułatwia proces kalibracji kina.

Jeśli weźmiemy pod lupę nawet doskonale wyposażony w funkcje personalizacji ustawień dla presetu dźwięku procesor konsumencki, to wypadnie on bardzo blado w porównaniu z procesorem klasy high end. Ilość nastaw, parametrów jakie możemy definiować, modyfikacji do wprowadzenia – jest nieporównywalna. Definiujemy m.in. dekodowanie, rozmieszczenie głośników, poziomy głośności, opóźnienia, przekierowania sygnału, czy też parametryzację (EQ). A wszystkie te zmiany odbywają się „w locie” po aktywacji presetu.

W procesorach klasy high end zyskujemy możliwość dowolnego zarządzania wyjściami sygnałowymi. W efekcie nieużywane wyjścia przeznaczyć na sygnały mono, stereo czy też nawet wielokanałowe dla innych stref. Zaawansowany procesor z np. 24 kanałami z powodzeniem możemy wykorzystać w 2 systemach kina domowego, czy też nawet multiroom jeśli zaszłaby taka potrzeba.

Im bardziej zaawansowany system korekcji tym większe moce obliczeniowe są niezbędne. Analiza sygnału audio wymaga sporych zasobów pamięci oraz mocy obliczeniowych, aby wykonać je możliwie najdokładniej. Stąd dokładność i precyzja systemów korekcji akustyki pomieszczeń w procesorach high end jest na wyższym poziomie niż w przypadku amplitunerów.

Korekcja dźwięku jest niezbędnym elementem każdego średnio zaawansowanego systemu kinowego. W amplitunerach oraz tradycyjnych procesorach kina domowego zwykle jest ona nieobecna lub występuje a bardzo zubożonej formie. Rozwiązaniem są zewnętrzne procesory DSP wyposażone w systemy korekcji manualnej, pozwalającej np. na import ustawień z programów typu REW. Najbardziej zaawansowane procesory kinowe posiadają wyrafinowane narzędzia do parametryzacji dźwięku. Gdzie poza procesem automatycznym mamy ręczny wpływ na zmianę charakterystyki brzmienia.

O ile amplitunery nie mają możliwości rozbudowy i wymiany komponentów, o tyle procesory kinowe klasy premium często są w takie opcje wyposażone. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest wymiana modułów HDMI. W przypadku pojawienia się nowej generacji układów HDMI, producenci oferują możliwość wymiany podzespołów odpowiadających za tę funkcjonalność. Jest to tylko częściowe rozwiązanie problemów. Pojawienie się nowej generacji układów HDMI wprowadza pojawienie się nowych formatów dźwiękowych, rozdzielczości i parametrów. To się wiąże ze znacznie większym zapotrzebowaniem na procesy obliczeniowe i najczęściej jest poza możliwością układów cyfrowych znajdujących się wewnątrz procesorów kinowych. Jedynie platformy bazujące na bazie zaawansowanego komputera PC, takie jak Trinnov mają na tyle zasobne moce obliczeniowe aby nowe funkcjonalności wprowadzić poprzez aktualizacje oprogramowania, czy też wymianę płytki lub układu. Nowe formaty dźwiękowe również jako pierwsze pojawiają się w takim procesorze, ponieważ producent nie jest zależny od zewnętrznych dostawców układów scalonych i samodzielnie jest w stanie napisać oprogramowanie w oparciu o dostarczony kod. Reasumując realną możliwość rozbudowy mają wyłącznie procesory najdroższe.