Pomieszczenia o nieregularnych kształtach i załamaniach są znacznie trudniejsze i bardziej wymagające pod względem projektowym, niż pomieszczenia prostokątne. W tych można zastosować znane standardy i metody lub zasymulować warunki. Jeśli do załamanych kształtów pomieszczenia dodamy brak jednej ze ścian – to pojawia się kolejne utrudnienie. Taka sytuacja nas spotkała przy opisywanym projekcie – pokój do kina domowego połączony z częścią rozrywkową, w której znajduje się bilard i barek. Oddzielony jedynie kotarą, separującą część kinową na czas projekcji.

Pokój kinowy na poddaszu jest zwykle sporym wyzwaniem. Szczególnie jeśli mamy do czynienia z jednym wielkim pomieszczeniem podzielonym na 2 części, pełniące różne funkcje użytkowe. Z dużego wymiarami poddasza, zostały wydzielone 2 części: na pokój do kina domowego oraz na część rozrywkową z bilardem. Obie przestrzenie pozbawione są oddzielających je ścian i drzwi. Jedyną barierą jest kotara, zasłaniana na czas projekcji. Kino na poddaszu zajmuje realnie powierzchnię wynoszącą ok. 400cm x 540cm. Co przy wymiarach całego poddasza jest niewielkim obszarem. Znaczącym utrudnieniem był brak możliwości podzielenia poddasza na części, aby oddzielić je fizycznie od siebie za pomocą drzwi i ściany. Duże skosy nie tylko znacząco obniżały pomieszczenie ale i komplikowały akustykę.

Sam projekt kinowy był mocno rozciągnięty w czasie. Na etapie wykończenia powstawały modyfikacje i zmiany, które zmuszały nas do weryfikacji projektu kina domowego. Ilość zmian i ich dynamika sprawiała, że projekt tętnił swoim własnym życiem.

Przy pierwszym kontakcie z inwestorem wyraźnie dało się wyczuć pewną niepewność i brak zdecydowania w kwestii budowy pokoju kinowego. Klient bardzo lubi oglądać filmy i ceni sobie wyjścia do kina. Nie był jednak przekonany co do idei, czy pokój do kina domowego na poddaszu ma sens? Czy warto posiadać profesjonalne kino w domu? Tego typu pytania często go nurtowały. Skoro nowości ogląda w kinie, to czy będzie miał ochotę, aby zaczekać aż do czasu premiery domowej? Z czasem okazało się jak bardzo pandemia zmieniła oblicze premier hitów kinowych. Wymusiła zmiany w branży na tyle duże, że często premiery hitów kinowych mają miejsce na platformach streamingowych. A jeśli wytwórnia zdecyduje się na premierę w kinie tradycyjnym, to czas po którym trafia na platformę został skrócony do minimum…

Z drugiej strony pytanie, czy pokój kinowy na poddaszu, razem ze swoimi ograniczeniami może zapewnić wrażenia zbliżone do tych w wielkim kinie? Tym bardziej, że klient jest bardzo wymagających. Oczekuje najwyższej jakości i niechętnie godzi się na kompromisy.

Jedynym rozwiązaniem na wątpliwości i dylematy jest zwykle spotkanie połączone z prezentacją. Zademonstrowaliśmy stosunkowo prosty zestaw bazujący na 3 subwooferach Procella Audio P15A i systemie 7.1 realizowanym przez Procella Audio P6V i P5.

Klient był zachwycony, niesamowite wrażenie zrobiła na nim przestrzenność dźwięku. Realizm uzyskiwany w pokoju kinowym oraz namacalność dźwięku. Po krótkim czasie był już przekonany do realizacji projektu kina na poddaszu. Pozostało tylko omówić detale i ruszyć do pracy.

W początkowej fazie pokój kinowy miał być stosunkowo skromny i zapewnić jedynie komfortowe wrażenia do odbioru filmów i seriali. Uzyskiwane efekty i wrażenia miały przewyższać te, spotykane w kinach komercyjnych. Co przy założeniach projektowych nie było zbyt trudne. Całość zrealizowana w podstawowym zakresie i budżecie (o tym ile kosztuje kino – piszemy więcej tutaj).

Z takim planem i wytycznymi ruszyliśmy do projektowania. Zgodnie z powiedzeniem „apetyt rośnie w miarę jedzenia” system ewoluował i zmieniał swoje oblicze. Z prostego „kina na poddaszu” powoli przeobrażał się w „profesjonalne kino”.

Od rozpoczęcia projektu, aż do realizacji i uruchomienia – upłynęły prawie 4 lata. Na etapie projektowania system Dolby Atmos praktycznie raczkował i nie był jeszcze popularny na tyle, aby się na nim koncentrować. Z drugiej strony klient chciał, proste ale dobre kino domowe, zatem mieliśmy narzucone pewne ograniczenia. Dopiero z czasem projekt przeobraził się bardziej w „profesjonalne kino”.

Identycznie, jak w przypadku każdej instalacji, pierwszym etapem jest zawsze projekt pokoju kinowego. To etap przemyśleń i obliczeń. Analizujemy wiele elementów i czynników, podejmujemy szereg decyzji i kompromisów, które finalnie prowadzą do optymalnego, dla danej sytuacji rozwiązania. Projekt kina obejmuje zwykle od kilkunastu, do ponad 30 rysunków i schematów. Każdy element i niuans kina musi zostać wielokrotnie przeanalizowany pod kątem preferencji i oczekiwań inwestorów, możliwości fizycznych narzuconych przez pomieszczenie, ograniczeń budżetowych oraz czy jest zgodny z zaleceniami branżowymi i normami. Podczas projektowania bazujemy nie tylko na normach i standardach organizacji kinowych, ale również na właściwościach naszych zmysłów. W zakresie widzenia i słyszenia. Budowa i możliwości naszego oka i ucha sprawiają, że pewne rozwiązania są lepsze, a inne gorsze. Jak chociażby wysokość montażu ekranu, czy zestawów głośnikowych względem głowy widzów.

Każda decyzja projektowa i instalacyjna przy montażu kina domowego jest zawsze przemyślana i stoi za tym jakaś idea.

Format ekranu zawsze jest wypadkową wysokości pomieszczenia, możliwości instalacyjnych oraz analizy oglądanej przez domowników treści materiałów video. W zależności m.in. od konsumowanej treści – dobierany jest format i wielkość obrazu. Przy dominującej w stosunku do filmów kinowych, ilości oglądanej telewizji, serwisów strumieniowych typu Netflix, czy HBO Go – większy sens ma zwykle ekran w formacie 1.78:1. Wyświetlany obraz wypełnia wtedy całą powierzchnię ekranu kinowego. Przy zdecydowanej dominacji hitów filmów, warto rozważyć format typowo kinowy 2.35:1, 2.37:1 lub 2.39:1. Obraz kinowy wypełnia w takiej sytuacji całą powierzchnie i w pomieszczeniu z niskim sufitem – jest możliwość montażu większego ekranu. Niestety, przy oglądaniu seriali i filmów z Netflix na ekranie panoramicznym, musimy obraz oddalić (pomniejszyć), aby zmieścić na wysokość do ramy ekranowej. Redukując tym samym szerokość wyświetlanego obrazu. Wybór padł na format 16:9 i wszelkie związane z tym konsekwencje.

Z racji na skosy, maksymalna wielkość ekranu mogła wynieść 254cm w podstawie. To stosunkowo niewiele jak na pokój kinowy na poddaszu…

Każde profesjonalne kino i kino domowe instalowane w dedykowanym pomieszczeniu jest wyposażone w ekran ramowy. Montaż kina domowego na poddaszu obejmował ekran transparentny akustycznie z głośnikami osadzonymi za powierzchnią projekcyjną. Za ekranem firmy Screen Research zamontowane zostało dodatkowo oświetlenie LED wykorzystywane do niektórych typów seansów i projekcji. Dookoła pomieszczenia zostało zamontowanych kilka obwodów z oświetleniem LED, które uzupełniały opcje oświetlenia efektowego. Wszystkie obwody sterowane są niezależnie za pomocą systemu sterowania pomieszczeniem kinowym. Pozwalają stworzyć odpowiedni nastrój i warunki do projekcji.

Ramowy ekran kinowy napędzany jest rzutnikiem 4K UHD firmy Sony. Laserowy projektor Sony VPL-VW790ES w połączeniu ze stosunkowo niedużą powierzchnią ekranu pozwala na uzyskanie dobrej jakości projekcji HDR. Co jest niezwykle trudne w domowych warunkach przy zastosowaniu typowych projektorów do kina domowego. Efekt HDR wymaga bardzo dużej jasności, aby zakres dynamiki obrazu był mocno rozciągnięty. Projektor finalnie został skalibrowany metodami ISF z kilkoma profilami uzależnionymi od typu projekcji i warunków oświetleniowych.

Głównym źródłem obrazu był odtwarzacz UHD 4K Panasonic. Uzupełniały go tuner telewizji sat oraz urządzenie służące do strumieniowania danych z platform typu Netflix, czy HBO Go.

Przy realizacji projektów kina domowego klasy wyższej, czy też profesjonalnego kina naturalnym wyborem na dostawcę systemu nagłośnienia jest firma Procella Audio. Zestawy głośnikowe tego producenta wykorzystujemy w większości naszych projektów. Z racji niezaprzeczalnych atutów polegających na wysokiej efektywności, doskonałej kierunkowości, równomiernie rozprowadzanej energii akustycznej i pożądanej w kinie domowym propagacji dźwięku. Dodatkowym atutem jest skalowalność, możemy dobrać zestawy odpowiednie dla małych jak i wielkich pomieszczeń uzyskując pożądane wartości i parametry projektowe.

Za zestawy przednie posłużyły nam Procella Audio P8, osadzone w zabudowie ekranu akustycznego . Brak równoległych ścian i możliwości zachowania pożądanych kątów dla nagłośnienia przestrzennego sprawiły, że zdecydowaliśmy się na system 5.1.4 zamiast 7.1.x. Mielibyśmy spore problemy z prawidłowym rozmieszczeniem zestawów bocznych. Za widzami umieściliśmy 2 kolumny Procella Audio P5V. Są one smukłe i płytsze niż jakiekolwiek inne konstrukcje, co pozwoliło nam na wydłużenie odległości pomiędzy kolumną a widzem. A ta jest niezbędna do uzyskania efektu przestrzennego.

Nagłośnienie warstwy nad głowami widzów jest realizowane przez zestawy Procella Audio P5IW. Ich olbrzymią zaletą jest szeroki kąt propagacji dźwięku i pochylenie ścianki z głośnikiem. Przy instalacji w ścianie lub suficie, głośnik wysokotonowy jest pochylony pod kątem 15 stopni. Co ratuje sytuację w wielu warunkach instalacyjnych.

Niskie pomieszczenie ze skosami, gdzie odległości pomiędzy poszczególnymi głośnikami a widzami są niewielkie, stanowią zawsze olbrzymie wyzwanie dla kina. Trudno jest zapewnić właściwą scenę i przestrzenność dźwięku, zaś pomieszczenie często sprawia wrażenie małego. Przy nagłośnieniu kinowym zwykle dąży się do uzyskania jak największej przestrzenności, która jest niezbędna przy odtwarzaniu filmów, których akcja ma miejsce na otwartych przestrzeniach lub dużych obiektach. Odtwarzanie takich scen z głośników znajdujących się przy uszach widzów nigdy nie pozwala na uzyskanie satysfakcjonującego realizmu. Dodatkowo zależy nam w mniejszej mierze na dźwięku bezpośrednim, punktowym, a bardziej na stworzeniu iluzji przebywania w przestrzeniach i lokacjach widzianych na ekranie.

Częściowym rozwiązaniem problemu jest zadbanie o akustyczny aspekt pokoju.  Dzięki sporej ilości ustrojów rozpraszających, dystrybuujemy energię w różnych kierunkach, która ulega stopniowemu wytrąceniu. Panujemy w ten sposób nad czasem pogłosu i zachowaniem neutralności przekazu muzycznego. Profesjonalne kino zawsze musi uwzględniać kwestie adaptacji akustycznej i izolacyjności akustycznej. Ta druga niestety z racji na otwarty charakter pomieszczenia, musiała zostać pominięta.

Rozkład niskich częstotliwości spadł na barki 2 subwooferów. Za najniższe częstotliwości odpowiadał potężny subwoofer do kina domowego Procella Audio V18, zaś za wyższe zakresy basu Procella Audio P15. Oba subwoofery są pasywne i mają spore zapotrzebowanie na moc. V18 została napędzana przez wielki wzmacniacz Procella Audio DA-07 o mocy 2x 2800W @ 4 Ω! Chociaż mieliśmy dość ograniczone możliwości w zakresie przesunięcia i zmiany lokalizacji subwooferów, to oba subwoofery dobrze się wpasowały i wypełniły zakres niskich częstotliwości.

Za napędzenie kanałów przednich oraz efektowych odpowiadały końcówki mocy Powersoft Quattrocanali 1204 dysponujące mocą 300W @8Ω. Z lekkością i łatwością dostarczały one sygnał do kanałów przednich i efektowych. Wysoka moc oraz cicha praca pozwoliły na montaż końcówek w szafie znajdującej się w części kinowej. Końcówki dostarczały dźwięk z lekkością i swobodą bez jakiejkolwiek zadyszki, nawet przy większych obciążeniach.

Do kalibracji subwooferów niezbędny był zewnętrzny procesor DSP, który pozwalał na ustawienie odcięcia, opóźnienia oraz wgrania filtrów PEQ. Całą obróbkę i dekodowanie sygnałów źródłowych przekazaliśmy procesorowi kina domowego Maranz AV8805A. Sygnał z procesora kinowego przechodził do końcówek firmy Powersoft, o mocy 300W na kanał. Kombinacja ta zapewniła odpowiednią ilość energii. Warty odnotowania jest fakt, że zestawy Procella Audio mają bardzo wysoką skuteczność, co znacznie ułatwia ich napędzenie.

W wydzielonej części poddasza znajduje się rozdzielnica elektryczna, w której zainstalowaliśmy moduły sterujące. W pokoju do kina domowego do dyspozycji mamy 6 ściemnianych obwodów świetlnych, sterowanych z pilota Control4 oraz aplikacji na telefonie / tablecie. Część obwodów można z powodzeniem wykorzystać podczas seansów, ponieważ ich światło nie pada bezpośrednio na powierzchnię ekranu, obniżając tym samym poziom czerni. Sam dobór i zaprojektowanie właściwego oświetlenia w kinie to temat na odrębny artykuł…

Urządzenia kinowe, czyli całość elektroniki – są sterowane również za pomocą pilota uniwersalnego Control4.

Na etapie wykańczania pomieszczenia inwestorzy zdecydowali się na zakup kanapy zamiast foteli kinowych. W przypadku niewielkich pomieszczeń, rozwiązanie to często lepiej się sprawdza. Szczególnie, kiedy rozpatrujemy sytuacje gdzie może do nas zawitać większa ilość gości niż zwykle. Znacznie łatwiej jest umieścić 5 osób na kanapie, niż w 3 fotelach kinowych… Ponadto kanapa pozwala na stworzenie domowej atmosfery. Spora ilość miejsca pozwala wygodnie rozłożyć się i wyciągnąć nogi na koniec dnia.

Czy pokój spełnił pokładane w nim oczekiwania i wrażenia? Sądząc po reakcji inwestora, ilości wyświeconych godzin przez projektor stwierdzonych podczas kolejnej wizyty – to zdecydowanie TAK. Tym bardziej, że rozmowy zaczęły toczyć się w kierunku “co można jeszcze lepiej zrobić”. Niestety, czasem to pomieszczenie jest wąskim ogniwem i fizyki nie da się przeskoczyć…