Wywiad – Procella Audio
Autor: Chuck Back , Procella Audio
Procella zaistniała na rynku dzięki systemowi głośników o wysokich osiągach, stworzonych jako rozwiązanie dla europejskiego oddziału jednej z najlepszych firm audio na świecie. Z jednej strony podstawowy design, czerpiący z linii kinowych produktów profesjonalnych, a z drugiej przyprawienie głośników szczyptą delikatności, jakiej można spodziewać się po produktach klasy audiofilskiej i studyjnej. Przetworniki zapewniają najlepsze osiągi referencyjnych systemów kinowych z możliwością montażu w warunkach domowych.
Skalowalny koncept Procella pozwala entuzjastom na stworzenie systemów, które są w stanie odtworzyć pełny zakres dynamiki nagrań 96/24 w pomieszczeniu o dowolnych rozmiarach – od domowego salonu po salę kinową na 40 siedzeń.
Z tego co rozumiem, DTS brało udział w tworzeniu marki Procella. Czy możesz nam o tym opowiedzieć?
-Pierwsze głośniki Procella powstały, gdy założyciele firmy – Anders Uggelberg i Gerben Van Duyl – byli dyrektorami DTS pracującymi w siedzibie firmy w pobliżu Londynu. Anders, odpowiedzialny za zaprojektowanie ponad 300 kin (w tym ponad 100 z certyfikatami THX), studiów postprodukcyjnych i dźwiękowych, był głową europejskiego programu DTS Cinema. Gerben był odpowiedzialny za szybką marketingową penetrację europejskiego rynku DVD jako dyrektor biznesowy DTS w dziale Rozwoju Treści Konsumenckich, gdzie również aktywnie współpracował z najlepszymi studiami nagraniowymi i wytwórniami płytowymi.
Był rok 2005 i w tamtym czasie DTS było mocno zaangażowane nie tylko w kina, ale również w promocję wielokanałowych nagrań muzycznych, zarówno dla formatów kodowanych w DTS jak i 24 bitowych / 96 kHz DVD-Audio. Wraz z rozwojem głównej siedziby, centrala DTS postanowiła wybudować salę na 32 siedzenia, która służyć miała prezentacjom treści DTS – od materiałów kinowych, przez wielokanałową muzykę, aż po gry wideo.
Gerben i Anders zostali odpowiedzialni za ten projekt. Jak się okazało znalezienie odpowiedniego systemu nagłośnienia było zdecydowanie ich największym wyzwaniem. Nie mieli żadnego problemu z uzyskaniem głośników testowych od producentów – każdy z nich z wielką przyjemnością dostarczał sprzęt dla sytemu o tak wysokim prestiżu. Mieli zatem dostęp do niemal wszystkich kinowych systemów nagłośnieniowych oferowanych na rynku.
Niestety, podczas dokładnych testów szerokiej gamy produktów dobrze znanych entuzjastom i profesjonalistom, okazało się, że nie istnieje ani jeden system głośników mogący w pełni osiągnąć założenia projektu. Mowa tu o pełnej reprodukcji zakresu dynamiki i soczystości filmowych ścieżek dźwiękowych w 24 bitach 96kHz oraz nagrań muzycznych. Oczywiście przy jednoczesnym zapewnieniu dostatecznej rozdzielczości pozwalającej inżynierom nagraniowym i producentom na usłyszenie wszystkich niuansów i detali w ich własnych nagraniach, na każdym z 32 siedzeń sali.
Chociaż niektóre głośniki kinowe potrafiły dostarczyć zwarty i mocny dźwięk dla wszystkich miejsc siedzących, to okazało się że żaden z nich nie miał wymaganej muzycznej rozdzielczości. Jednocześnie wiele z audiofilskich głośników i monitorów studyjnych potrafiło oddać referencyjną jakość audio, jednak dało się to słyszeć tylko w „sweet spot”, czyli maksymalnie kilku siedzeniach obok siebie. Żaden z tych zestawów nie był w stanie zapewnić wymaganej jakości na obszarze wszystkich rzędów siedzeń w sali.
Gerben i Anders podjęli więc decyzję o zaprojektowaniu i budowie całkiem nowych głośników. Skierowali swoje kroki do Włoch, które dla produkcji profesjonalnych przetworników głośnikowych są tym, czym kraje skandynawskie są dla produkcji konsumenckich głośników Hi-Fi. Tam skontaktowali się z dostawcami o wysokiej renomie, znanych z jakości produkowanych komponentów.
Wybrali kompresyjne przetworniki wysokiej częstotliwości, głośniki średniotonowe oraz głośniki niskotonowe. W konsekwencji powstała trójdrożna konstrukcja z niezależnie zasilaną sekcją średnio i wysoko-tonową oraz sekcją nieskotonową.
Wysokie osiągi i wysoka wydajność przetworników niskotonowych pomogły dostarczyć wymagany zakres dynamiczny oraz moc, ale kluczem do osiągnięcia wysokiej rozdzielczości audio na przestrzeni całej sali okazały się zaprojektowane przez Andersa falowody akustyczne wysokiej częstotliwości. W miejscu tuby używanej w głośnikach kinowych, która daje „klaksonowe” zabarwienie, jego falowody produkują niezabarwiony dźwięk o słodyczy dobrego, kopułowego wysokotonowca i kontroli kierunkowości dającej gładkie pasmo przenoszenia oraz dobre obrazowanie na całej przestrzeni odsłuchowej.
Jakość tego systemu spotkała się z natychmiastową akceptacją i okazała się wielkim sukcesem. Wielu artystów, inżynierów i producentów z zespołów takich jak Queen czy Depeche Mode spędziło wiele godzin w sali odsłuchowej, gdzie dokonywali prób odsłuchu, sprawdzania nagrań, a nawet wielokanałowego miksowania muzyki. Od strony kinowej, sala stała się bardzo skutecznym pomieszczeniem demonstracyjnym dla nagrań 24 bit / 96 kHz- formatu, który został później zaadaptowany przez płyty Blu-ray.
Gerbenowi i Andersowi raz po raz zadawano pytania „kto produkuje te głośniki?” czy „gdzie je można kupić?”. Przez rok cierpliwie odpowiadali na te pytania, aż doszli do wniosku, że ich system może okazać się opłacalnym produktem komercyjnym.
Po odejściu z DTS, połączyli siły w celu stworzenia Procella Audio i jak mówią, „reszta jest historią”.
Gdzie znajduje się firma i gdzie składane są głośniki?
– Nasze główne biura znajdują się w szwedzkim Sztokholmie, a głośniki składane są w fabryce w Ljusdal. Ljusdal jest małym miasteczkiem na malowniczej prowincji, około 3 godziny na północ od Sztokholmu. Mamy również biura i magazyny w Los Angeles i w Sydney, dzięki czemu Procella jest prawdziwie międzynarodową firmą!
Na świecie są setki producentów głośników, dlaczego ktokolwiek miałby rozważać Procella Audio?
– Procella zaistniała na rynku nie jako firma tworzona „w garażu”, a dzięki systemowi głośników o wysokich osiągach, stworzonych jako rozwiązanie dla siedziby głównej europejskiego oddziału jednej z najlepszych firm audio na świecie. Z jednej strony podstawowy design, czerpiący z linii profesjonalnych produktów kinowych, a z drugiej przyprawienie głośników szczyptą delikatności jakiej można spodziewać się po produktach klasy audiofilskiej oraz studyjnej. Przetworniki zapewniają najlepsze osiągi referencyjnych systemów kinowych z możliwością montażu w warunkach domowych.
Skalowalny koncept Procella pozwala entuzjastom na stworzenie systemów, które są w stanie odtworzyć pełny zakres dynamiki nagrań 96/24 w pomieszczeniu o dowolnych rozmiarach – od domowego salonu po salę kinową na 40 siedzeń. Projekt koncepcyjny „Procella Identical Voices™” pozwala idealnie dopasować barwę dźwięku na wszystkich kanałach niezależnie od różnorodności modeli głośników poprzez spasowanie tembru wszystkich modeli głośników Procella.
Dzięki wykorzystaniu profesjonalnych komponentów we wszystkich produktach, zwłaszcza przetworników kompresyjnych wysokiej częstotliwości w oparciu o falowody własnej konstrukcji o stałej kierunkowości, głośniki Procella zapewniają „jak żywą” nieskompresowaną dynamikę i kontrolowane rozproszenie wysokich częstotliwości. Pozwala to uzyskać czysty, klarowny dźwięk bez zniekształceń, w którym bez problemu zrozumiemy każdy dialog bohaterów.
Instalatorom projektującym i budującym duże kina domowe nie są obce ograniczenia sprzętu klasy konsumenckiej, więc bardzo doceniają korzyści płynące z wykorzystania głośników zaprojektowanych i stworzonych według standardów profesjonalnych kin.
Procella ma trochę inne podejście w designie niż tradycyjni producenci głośników hi-fi. Co sprawia, że Procella jest inna ?
– W praktyce prawie wszyscy producenci hi-fi korzystają z podobnej konstrukcji swoich głośników. Chociaż istnieją godne uwagi firmy, które produkują głośniki elektrostatyczne czy wstęgowe, to praktycznie wszystkie firmy na rynku używają stożkowych przetworników niskotonowych i kopułowych wysokotonowych, niezależnie czy produkują głośniki tanie czy też wysokiej jakości.
Komponenty te mogą dać świetne osiągi w głośnikach używanych głównie do odsłuchu muzyki w pomieszczeniach małych i średnich. Są też świetnie rozumiane przez wielu z najlepszych projektantów głośników, których konstrukcje zawsze korzystały z tych elementów.
Projektanci Procella, wywodzący się ze środowiska profesjonalnych producentów dźwięku i instalacji kinowych, są ekspertami w korzystaniu z profesjonalnych komponentów głośnikowych, typowo wykorzystywanych w podobnych sytuacjach. Nasze produkty skierowane są do najwyższego segmentu – nie zależy nam ani na konkurowaniu na rynku głośników średnio-tanich i tanich, ani na oferowaniu drogich obudów, przez co moglibyśmy konkurować na podstawie wyglądu.
U konkurencji znaleźć można wiele głośników oferujących zarówno dobre osiągi jak i wygląd – to wystarczy, żeby zadowolić słuchaczy poszukujących produktów tego typu. Naszym celem nie jest konkurowanie z nimi, ale dostarczenie możliwie najlepszych głośników o wysokich osiągach także w dużych pomieszczeniach. Mówimy tu zwłaszcza o profesjonalnych salach odsłuchowych, prywatnych kinach czy salach pokazowych, w których zwykłe głośniki konsumenckie po prostu nie zapewniłyby odpowiednich specyfikacji w klasie zbliżonej do studia nagraniowego czy kina profesjonalnego.
Do wysokich częstotliwości wykorzystujecie głośniki kompresyjne zamiast kopułkowych. Dlaczego?
– Jeśli wrócilibyśmy do pytania o pierwszy system Procella, zaprojektowany dla siedziby głównej DTS, zobaczymy, że szeroka gama różnych głośników została rozważona do ich zastosowania w 32-miejscowym kinie. Dobre audiofilskie i studyjne głośniki przetestowane przez Andersa i Gerbena korzystały z przetworników kopułkowych. W ramach swoich możliwości, dobry kopułkowy wysokotonowiec może być świetnym urządzeniem odtwarzającym wysokie częstotliwości, jednak w dużym pomieszczeniu, gdzie większość foteli znajduje się co najmniej kilka metrów od ekranu, jego konstrukcja nie pozwala na wyprodukowanie dźwięku o sile odpowiadającej wymogom zakresu dynamicznego dla całego obszaru widowni.
Poziom odniesienia w standardzie kinowym, który jest właściwym poziomem dla odsłuchu filmu i standardem wykorzystywanym przy miksowaniu dźwięku na potrzeby filmów, umiejscawia dialogi na poziomie 85 dB. Z dodatkowymi 20 dB na ścieżki dźwiękowe powyżej tego poziomu. Każdy z głośników musi być w stanie wyprodukować ciągłe 105 dB, nie tylko tuż przy samym głośniku, ale także w miejscu, w którym siedzi widz (adnotacja – piszemy o tym w naszym artykule “referencyjny poziom THX“). Dobry głośnik kopułkowy wytworzy ciśnienie akustyczne na poziomie 105 dB tylko w odległości 1-2 metrów od swojej powierzchni zanim osiągnie swój limit. Może również dojść do kompresji dynamiki na niższych poziomach przy wymagającym materiale dźwiękowym. Kopuła po prostu nie jest w stanie wytworzyć odpowiednio silnego sygnału, żeby mieć zastosowanie w dużych pomieszczeniach.
Z drugiej strony, przetworniki kompresyjne mają odpowiednio wysoką wydajność i znacząco większą moc, co sprawia, że są one idealnymi urządzeniami do odtwarzania nieskompresowanego dźwięku o pełnym zakresie dynamicznym w dużych pomieszczeniach. Mają jeszcze jedną ważną zaletę, gdy są połączone z dobrze zaprojektowanymi falowodami. Falowody dają projektantowi możliwość kontroli kierunkowością głośnika, pozwalając na dostarczenie gładkiego pasma przenoszenia i dobrego obrazowania do wszystkich widzów na całej szerokości pomieszczenia. Przetworniki wysokotonowe mają tendencję do tworzenia bardzo kierunkowego dźwięku, co sprawia, że odsłuch poza osią znacznie różni się od odsłuchu w okolicy osi (on axis) – w konsekwencji dźwięk nie będzie identyczny dla każdego z foteli. Nasze falowody o stałej kierunkowości eliminują ten problem i generują przewidywalne rezultaty, co oznacza dobry dźwięk dla każdego z widzów.
Myślałem że przetworniki kompresyjne wymagają użycia tuby, co daje w rezultacie „klaksonowe” zabarwienie, za którym wielu audiofili nie przepada. Czy mógłbyś wyjaśnić?
– Dawniej, przetworniki kompresyjne były używane w parze z tubami, które były potrzebne do właściwego dopasowania energetycznego. Tuby zapewniają maksymalną wydajność, co jest głównym powodem, dla którego są wykorzystywane do wzmocnienia dźwięku i systemach kinowych. Chociaż tuby bywały używane w głośnikach konsumenckich, to raczej z wątpliwym sukcesem. Podczas gdy wielu słuchaczy entuzjastycznie podchodzi do tego typu konstrukcji, to inni uważają je za niewłaściwy bajer, przez co w rezultacie tylko niewielka liczba producentów zdecydowała się skorzystać z tub w przetwornikach średnio i wysokotonowych.
W latach dziewięćdziesiątych nowe technologie pozwoliły na wykorzystanie przetworników kompresyjnych bez pójścia na kompromisy związane z konstrukcją głośników tubowych. Technologia falowodów stała się możliwa dzięki projektowaniu wspomaganemu komputerowo i nowym technikom produkcji, co pozwoliło na wyeliminowanie „klaksonowego” zabarwienia, w głośnikach w których precyzja jest ważniejszą cechą od wydajności.
Przetworniki kompresyjne na falowodach mają raczej mniejszą wydajność niż te korzystające z tub, ale generują za to dźwięk o wyższej jakości i mniejszym zabarwieniu, ponieważ falowody nie mają długiego przebiegu jak „gardło” w głośniku tubowym, a ich konstrukcja eliminuje wewnętrzne odbicia i dyfrakcję spowodowaną konstrukcją tubową.
Anders Uggelberg bardzo dobrze zna konstrukcję falowodów, bowiem pracował z ich użyciem na długo przed stworzeniem systemu DTS. Biorąc pod uwagę wymaganie wysokiej rozdzielczości tamtego systemu, użycie falowodów było logicznym, jeśli nie jedynym rozwiązaniem.
Niektóre z modeli Procella są zatwierdzone przez THX. Co to oznacza i w jaka jest różnica między zatwierdzeniem a certyfikatem THX?
– THX posiada różne standardy dla produktów konsumenckich i profesjonalnych. Żeby odróżnić jedne od drugich, produkty konsumenckie THX otrzymują certyfikację, a produkty profesjonalne THX- zatwierdzenie.
Ponieważ celem THX jest dobry dźwięk zarówno w warunkach domowych jak i studyjnych, wiele z ich standardów jest takich samych lub bardzo zbliżonych. Osiągnięcie tych standardów bardzo różni się w dużych pomieszczeniach odsłuchowych czy studiach w porównaniu do typowych zastosowań domowego salonu, zwłaszcza biorąc pod uwagę różnice w rozmiarze pomieszczeń i ilość słuchaczy. Produkty certyfikowane zawierają się w kategoriach „Ultra” i „Select”, które zdefiniowane są pod kątem rozmiaru pomieszczenia i odległości słuchaczy od ekranu.
Produkty zatwierdzone również są kategoryzowane w oparciu o rozmiar pomieszczenia i zastosowanie, z tą znaczącą różnicą, że muszą spełniać normy THX w większych pomieszczeniach oraz na większym obszarze odsłuchowym niż produkty certyfikowane. Głośniki Procella, które otrzymały zatwierdzenie THX, zostały zaprojektowane z myślą o dużych pomieszczeniach – większych niż te określone w standardach konsumenckich THX, więc tak naprawdę nie pasują do żadnej z kategorii certyfikacji. Mowa tu zwłaszcza o modelach P815, P8 oraz subwoofer THX P18. Mają one znak „THX Approved” i przeznaczone są głównie do zastosowań w profesjonalnych pomieszczeniach, takich jak Certyfikowane Sale Pokazowe THX oraz Studia THX pm3, czyli studia do profesjonalnego wielokanałowego miksowania i monitorowania.
Biografia Chucka Back’a
Amerykański partner Procella Audio – Chuck Back – przyznaje, że w branży audio i głośnikowej wysokiej jakości obraca się od połowy lat 70ych, w czasach gdy każdy miał dwukanałowy system z gramofonem. Po ponad dwóch dekadach jako wice prezes w „Miller& Kreisel Sound Corporation” był w samym środku wydarzeń, podczas gdy branża ewoluowała w kierunku użycia subwooferów i stworzenia wysokojakościowych, wielokanałowych systemów głośnikowych dla kin domowych. Na Procelle zapatruje się jako na kolejny, logiczny krok, w dostarczeniu najlepszego profesjonalnej jakości dźwięku pod strzechy domów.
Zastosowanie domowe
Procella Audio z czasem zaczęła koncentrować swoją uwagę również na mniejszych pomieszczeniach. Okazało się, że istnieje bardzo duża grupa osób, która dysponuje niedużymi pomieszczeniami, a nie ma ochoty iść na duże kompromisy jakościowe. Oczekując dobrego, kinowego brzmienia, jakie słyszy w najlepszych systemach kinowych. W ten sposób z czasem oferta rozszerzyła się o modele P6 oraz P5. Dzięki takiemu ruchowi możliwe jest stworzenie doskonałej jakości systemu kina domowego 5.1 zbudowanego w oparciu o model P5 oraz subwoofer P15A. Do większych pomieszczeń o typowo kinowym charakterze lepszym rozwiązaniem byłby zestaw stworzony na bazie wymienionych w artykule zestawach przednich P8 oraz pasywnych subwooferach P15 i P18.
