Kino High End
Pewnego dnia odebraliśmy telefon od naszego zaprzyjaźnionego klienta z informacją, że dojrzał do tego, aby zmodernizować swój system kina domowego. Klient posiadał ekran ramowy zawieszony na stałe na ścianie w piwnicy, z nagłośnieniem tradycyjnym realizowanym w oparciu o duże głośniki wolnostojące. Z tyłu pomieszczenia projektor zawieszony na uchwycie pod sufitem… Innymi słowy – typowy system kina domowego, jaki spotyka się na co dzień, tyle że w wydzielonym pomieszczeniu piwnicznym. Czyli dedykowanym pomieszczeniu do rozrywki.
Pomyśleliśmy, że skoro klient używa tego systemu od kilku lat, a chce dokonać ulepszenia to warto byłoby zamiast przesiadki na półkę wyżej, jaka miałby miejsce przy modernizacji systemu – przesiąść się do zupełnie innej kategorii. Zamiast namiastki kina, zrobić prawdziwą salę kinową!
Wyjaśniliśmy na czym polegają różnice technologiczne oraz w jaki sposób zmieni się postrzeganie i odbieranie dźwięku i obrazu. Przedstawiliśmy ideę i korzyści wynikające z posiadania domowej sali kinowej. A także jakie kroki wymusza taki wybór w stosunku do tradycyjnego „kina domowego” jakim cieszył się dotychczas.
Jako, że klient miał do nas zaufanie z racji na wcześniejszą współpracę a także cenił sobie wysoką jakość rozrywki, zdecydował się że realizujemy salkę kinową. Nie chciał decydować się na pół-środki, a przekonywał go argument że jeśli teraz przygotujemy całą infrastrukturę, to jeśli w przyszłości chciałby coś zmodyfikować bądź rozszerzyć to będzie to prostsze. Jednocześnie inwestor wyraźnie zasugerował, że liczy się dla niego przede wszystkim efekt końcowy, a nie wygląd pomieszczenia.
Ustalenia projektowe
Podczas projektowania prywatnej sali kinowej w domu, czy też rezydencji zawsze rozpoczyna się od założeń jakie dane pomieszczenia jak i system maja spełniać. Dany system może zostać zaprojektowany w oparciu o minimalne bądź referencyjne kryteria, jakie są stawiane przez branżę filmową.
Minimalne kryteria zwykle określają parametry systemu nagłośnienia i systemu projekcji, które zapewniają odbiór na poziomie komfortowym. Kryteria referencyjne określają parametry, jakie branża filmowa definiuje jako optymalne i właściwe do tego, aby obejrzeć film w warunkach jakich pracują filmowcy podczas prac nad tworzeniem filmu. Parametry te definiują w jaki sposób system ma działać, aby jego odbiór był spójny z wizją osoby decyzyjnej za stronę wizualną i dźwiękową filmu. Kryteria dla obu poziomów jakościowych są określane za pomocą obiektywnych i mierzalnych parametrów – stawianych urządzeniom jak i gotowemu pomieszczeniu kinowemu. Dobór poszczególnych urządzeń i rozwiązań wynika w dużej mierze z wyliczeń matematycznych.
Po omówieniu z klientem plusów i minusów poszczególnych założeń projektowych i wynikających z tego konsekwencji – decyzja padła, że realizujemy kino w oparciu o poziom referencyjny.
Jednym z większych problemów i ograniczeń, była niska wysokość pomieszczenia. Wynosiła ona zaledwie 205 cm – co ograniczało wielkość ekranu jaką można zastosować. Montaż projektora pod sufitem wymuszał usytuowanie widzów, w taki sposób aby światło rzucane przez projektor nie było zakłócone przez osoby znajdujące się przed projektorem. Domowa sala kinowa została zaplanowana na jednoczesny seans 6 osób. Usadowienie 6 widzów wymusiło stworzenie podestu kinowego i zamontowanie 2 rzędów foteli elektrycznych, po 3 miejsca każdy.
Na etapie projektowym wyliczyliśmy wpływ rezonansów pomieszczenia na optymalne rozmieszczenie widzów, upewniając się że żaden z widzów nie będzie narażony na gorsze miejsca odsłuchowe.
Realizacja projektu
Urządzenia elektroniczne przenieśliśmy do korytarza sąsiadującego z salką kinową, gdzie zainstalowaliśmy w szafie rack. Obsługa urządzeń została zautomatyzowana za pomocą systemu sterowania Control4. Użytkownicy otrzymali do dyspozycji pilot uniwersalny Control4, aplikacje zainstalowane na telefonach oraz przyciski sterujące oświetleniem przy drzwiach wejściowych.
W pomieszczeniu kinowym pozostawiliśmy jedynie odtwarzacz Blu-ray z szybkim dostępem do napędu i miejsce na podręczne płyty CD/Blu-ray.
Przed rozpoczęciem prac nad kinem, pomieszczenie posiadało wymiary 850cm x 608 cm. Długość musiała zostać skrócona o około 50 cm ze względu na zabudowę ekranową. Na etapie prac projektowych ustaliliśmy, że system nagłośnienia musi być w stanie uzyskać referencyjny poziom ciśnienia akustycznego (105dB + 10dB LFE) w zarówno dla widzów w pierwszym jak i drugim rzędzie foteli. Odległość najdalej zlokalizowanych widzów od ekranu wynosiła około 600 cm, co dało do zrozumienia że pożądany efekt uzyskamy przy zastosowaniu zestawów Procella Audio P815 na przodach. Chcąc zwiększyć efektywność systemu w zakresie niskich częstotliwości oraz poprawić naturalność i przejrzystość dźwięku – zaprojektowaliśmy kinową przegrodę tzw. baffle wall. W ten sposób każdy z głośników przednich (P815) osiąga magiczne ciśnienie akustyczne 132dB w szczycie. Oferując spory zapas mocy i dźwięk pozbawiony zniekształceń. Zabudowa ekranowa została odizolowana wibroizolatorami od konstrukcji pomieszczenia. Dla poprawy sprężystości i izolacyjności zabudowy przedniej wykorzystaliśmy specjalistyczny „klej” Green Glue.
Potęga basu
Zestaw Procella Audio P815 spełnia standard THX PM3 dla salek kinowych oraz post-produkcji filmowej. Pomimo, że zestawy frontowe są pełnopasmowe (mają „swoje subwoofery”), dodatkowo na ścianie przedniej zaprojektowaliśmy 2 potężne subwoofery Procella Audio P18 z końcówkami DSP DA-06, każda o mocy 2400Watt. Jeden subwoofer P18 osiąga w szczycie 139dB i waży 100Kg!
Z tyłu sali umieściliśmy subwoofer Procella Audio V18 – jeden z pierwszych egzemplarzy na świecie, który trafił do Polski! Miał dwa zadania – wyrównanie poziomu „głośności” pomiędzy poszczególnymi miejscami siedzącymi, oraz odtworzenie najniższych częstotliwości – których ze względu na „gabaryty” nie były w stanie oddać subwoofery P18.
Subwoofer V18 waży 81kg i jest do tego bardzo duży. Potrzebowaliśmy aż 3 osób, aby wnieść go do salki. Ciśnienie akustyczne osiągane przez V18 to aż 143dB. Dodatkowego uroku dodaje fakt, że schodzi jedynie -3dB przy częstotliwości 18Hz. Przekłada się to na bardzo solidny bas, który potrafi wzbudzić nawet ciężkie fotele kinowe. Podczas seansu dźwięk wzbudzał fotele, które przenosiły drgania na widzów. Inwestor chciał nie tylko słyszeć dźwięk ale też poczuć go na swoim ciele. Taki efekt wymaga wprowadzenia w ruch dużej ilości powietrza. A nic nie zrobi tego lepiej niż duże 18 calowe przetworniki niskotonowe podłączone do wydajnych prądowo wzmacniaczy.
Nagłośnienie
Procella Audio bardzo precyzyjnie podaje wszystkie parametry akustyczne swoich głośników, na etapie projektowania systemu można przewidzieć zachowanie się dźwięku w pomieszczeniu i precyzyjnie dobrać odpowiednie ustroje akustyczne wraz z ich lokalizacją.
Każdy zestaw głośników przednich P815 posiada swoją dedykowaną końcówkę mocy DA-05. Identycznie jest w przypadku subwooferów. Ze względu na 2 rzędy widzów, na bokach znajdziemy 4 głośniki efektowe oraz 2 tylnie. Sumarycznie zainstalowaliśmy 9 dedykowanych końcówek mocy. Końcówki mocy zostały podłączone do 2 procesorów miniDSP z systemem korekcji DIRAC. Integracja 3 subwooferów wymaga m.in. idealnego dopasowania w czasie 3 niezależnych subwooferów, które finalnie musza pracować jako 1 kanał.
Na jednym z procesorów miniDSP skorzystaliśmy z możliwości jakie daje oprogramowanie Multi-Sub Optimizer. Przy pomocy oprogramowania i mikrofonów pomiarowych wykonaliśmy pomiary dla niskich częstotliwości, które następnie program przeanalizował i stworzył odpowiednie filtry i opóźnienia. Zostały one następnie zapisane do pamięci procesora miniDSP, optymalizując pracę 3 subwooferów w pomieszczeniu.
Procesory miniDSP DIRAC zostały połączone za pomocą zbalansowanych przewodów do procesora kinowego Marantz AV8802, który odpowiadał za przełączanie sygnałów video i rozkodowywanie formatów audio.
System projekcji
Głównym źródłem został odtwarzacz OPPO BDP-105D, który poza standardowym odtwarzaniem filmów z nośników fizycznych zapewniał także dostęp do platformy Netflix. Dostęp do pozostałych serwisów strumieniowych był realizowany za pomocą odtwarzacz strumieniowego Apple TV.
Dla podwyższenia komfortu i wygody zamontowaliśmy serwer muzyczno-filmowy firmy Request z dedykowaną macierzą dyskową. Za jego pomocą domownicy mogli zarchiwizować swoją kolekcję filmów i muzyki na wewnętrzne pamięci dyskowe, a następnie udostępnić filmy i muzykę w kinie oraz salonie. Przy dużej ilości płyt ciężko zapanować nad porządkiem, serwer filmowy nie tylko umożliwiał natychmiastowy wybór i uruchomienie filmu, ale również precyzyjne skatalogowanie filmu, stworzenie do niego opisu jak i przeszukiwanie biblioteki według zadanych kryteriów.
Wyświetlanie obrazu powierzyliśmy topowemu projektorowi Sim2 Superlumis w wersji o podwyższonym kontraście. Ze względu na 3-chipową konstrukcję DMD i bardzo wysokiej jakości optyce, rzutnik dysponuje wysoką jasnością przy jednoczesnym zachowaniu wysokiego kontrastu. Jasność na poziomie 2200 Lumenów (po kalibracji) była niezbędna do napędzenia sporej wielkości ekranu.
Partnerem projektora Sim2 został ekran Screen Research o podstawie ok. 350 cm i powierzchni ClearPix 4K, oczywiście z perforacją akustyczną. Jego największą zaletą jest precyzyjnie „pleciona” perforacja, która zapewnia minimalne straty zarówno na jakości dźwięku (niskie tłumienie) jak i obrazu (małe przerwy pomiędzy otworami).
Obsługa
W prywatnych kinach urządzenia elektroniczne zwykle montuje się poza pomieszczeniem w których przebywają widzowie. Wymusza to zastosowanie rozwiązań umożliwiających sterowanie nimi z drugiego pomieszczenia. Dodatkowo trudno sobie wyobrazić, aby użytkownicy operowali kilkoma pilotami na zmianę, gdzie każdy odpowiada za obsługę innego urządzenia. W takich sytuacjach standardem staje się system sterowania, który sprawia że za pomocą 1 pilota lub aplikacji domownicy mogą zarządza całym kinem oraz wyświetlanymi treściami. Nie ma znaczenia iloma urządzeniami system ma sterować i gdzie się one fizycznie znajdują. Dodatkowo na telefonie lub tablecie użytkownicy mogą przeglądać bibliotekę filmową i w dowolnym momencie uruchomić kopię filmu z serwera. Funkcje sterowania z powodzeniem realizuje system Control4.
Control4 również zapobiega przed chwilowym przeciążeniom jakie nastąpiłyby w przypadku jednoczesnego uruchomienia 9 końcówek mocy, każdej o mocy grubo ponad 1000 Watt.
Podsumowanie
Realizacja takiego projektu to spora frajda. Stanowczo za rzadko naszym zdaniem klienci decydują się na tak bezkompromisowe systemy. Mamy do czynienia z niesłychaną precyzją i czystością dźwięku, gdzie każdy szmer i dialog jest doskonale słyszalny i rozumiany. Przejrzystość i wielkość sceny muzycznej i rozmachu podczas odsłuchów robi piorunujące wrażenie.
Zasadnicza różnica pomiędzy referencyjnymi systemami kinowymi (jak ten opisywany), a 99% systemów kina domowego polega na tym, że im bardziej zwiększamy głośność, tym większy uśmiech pojawia się na twarzy słuchaczy. Podczas testowego seansu doszliśmy do głośności na poziomie 118dB (dBC) bez żadnych oznak dystorsji i jedyną granicą był nasz próg bólu, a nie próg wytrzymałości sprzętu.
Dla bezpieczeństwa słuchaczy zakładamy zawsze limitery, uniemożliwiające przekroczenie bariery hałasu która sprawi, że zacznie być on szkodliwy dla słuchu. Lecz co z tego, kiedy po tygodniu od zakończenia projektu zwykle odbieramy telefon, że wszystko super, ale przydałoby się jeszcze nieco więcej mocy…
Niestety słuchanie tego typu systemu uzależnia i chce się jeszcze więcej i mocniej.
Specyfikacja urządzeń
- projektor Sim2 Superlumis HC
- Ekran Screen Research Supreme 3 ClearPix 4K White 1.0 350 cm szerokość
- kanały przednie Procella Audio P815 x3
- kanały efektowe Procella Audio P6 x6
- Subwoofer Procella Audio P18 x2
- Subwoofer Procella Audio V18 x1
- Końcówka mocy DSP Procella Audio DA-05 x6
- Końcówka mocy DSP Procella Audio DA-06 x3
- odtwarzacz OPPO BDP-105D
- Apple TV
- serwer filmowy ReQuest z macierzą dyskową
- procesor kinowy Marantz AV8802
- procesor dźwięku miniDSP DDRS-88BM x1
- procesor dźwięku miniDSP DDRS-88A x1
- procesor systemu sterowania Control4 EA-5
- Pilot Control4
- Jednostki wykonawcze Control4
- System sterowania oświetleniem Control4