Czy da się zrobić profesjonalne kino w małym pokoju? Oczywiście! pokazujemy jak zrobić małe kino na profesjonalnym poziomie klasy High End.

Nietypowość tego projektu polega na stworzeniu profesjonalnego kina w małej przestrzeni. Do dyspozycji mieliśmy pomieszczenie o wymiarach 398x507cm i wysokości 320 cm. Otrzymujemy wiele zapytań, czy można i czy da się stworzyć kino w małym pomieszczeniu – ten projekt udowadnia że tak, da się!
Praca w tak małym pomieszczeniu wymusza olbrzymią precyzję i skrupulatność, ponieważ liczy się każdy centymetr powierzchni. Drobna pomyłka może doprowadzić do dużych problemów.

Klient miał stosunkowo jasno sprecyzowane oczekiwania – ma być lepiej niż w kinie i ma robić wrażenie! System ma być nowoczesny i dobrej klasy. Dodatkowo obsługa nie może być skomplikowana, klient docenia prostotę i wygodę.
OK, lubimy takie sytuacje bo dają nam dużą swobodę w zakresie kreowania przestrzeni. Jeśli jeszcze jest zgoda co do budżetu – to zdaje się najlepszy przepis na sukces.

Nigdy nie rozpoczynamy pracy nad kinem, jeśli nie posiadamy szczegółowych projektów – zabudów, konstrukcji, obliczeń dla projekcji, ekrany, detali montażowych itd. W sytuacji w której jest wiele „haczyków” nie ma mowy o rozpoczęciu jakiegokolwiek otworu zanim wszystko nie zostanie wyliczone.

Pracę nad małymi pomieszczeniami zawsze rozpoczynamy od rozplanowania miejsc dla widzów i rozrysowania ściany z ekranem. Znając odległości widzów i ich rozmieszczenie, wiemy możemy łatwo wyliczyć na kalkulatorach jakie urządzenia musimy zastosować. Znając parametry urządzeń, łatwiej dobierzemy poszczególne modele i naniesiemy je na rzuty.

Widzowie mieli znajdować się w odległości nieco poniżej 400cm od głośników frontowych. Najbardziej odpowiednie do tego celu były głośniki Procella Audio P8, gdyż poziom referencyjny THX osiągają one granicznie właśnie przy odległości 4m od głośników. Referencyjny poziom THX to zdolność odtworzenia ścieżki dźwiękowej z ciśnieniem akustycznym dochodzącym do 105dB (więcej o tym temacie w naszym blogu).

Zależało nam, aby stworzyć możliwie najpłytszą zabudowę ekranową. Projektor znajdować się będzie na końcu pomieszczenia, dysponując większą odległością soczewki od ekranu – zyskamy możliwość zastosowania większego ekranu, niż gdybyśmy mieli mniejszą odległość.

Subwoofer jest zawsze większy na głębokość niż głośniki przednie, zdecydowaliśmy się na montaż naszego ulubionego suba Procella Audio P18. Dlaczego ulubiony? Posiada 2 głośniki niskotonowe o średnicy 18 cali, dzięki czemu potrafi wtłoczyć dużą ilość powietrza. Schodzi bardzo nisko – przy bardzo wysokim SPL. A do tego wszystkiego – co równie istotne, zajmuje mało miejsca w zabudowie.

W tym miejscu natrafiliśmy na kolejne wyzwanie – znaleźć projektor, który będzie miał szeroki kąt rzutowania i oferował wszystko to co najlepszego ma do zaoferowania technologia na dany moment. Musiał być to zatem projektor 4K, najlepiej laserowy, z doskonałą optyka – ponieważ będziemy musieli korzystać z zewnętrznych części optyki przy szerokim kącie. Całe szczęście JVC wprowadziło do oferty model JVC DLA-Z1, który spełniał nasze kryteria.

Z tyłu pomieszczenia znajdowało się okno. Do zaciemnienia zaprojektowaliśmy kotary kinowe na mechanizmach elektrycznych. Sterowanych z poziomu pilota do obsługi kina. Pod oknem znajdował się kaloryfer, który był mocniej wysunięty niż parapet. Te elementy były niezwykle ważne, ponieważ wymuszały przesuniecie projektora w stronę ekranu. Zmniejszając dystans projekcji.

W rezultacie, po wielu dyskusjach i symulacjach udało nam się dojść do punktu w który ekran mógł mieć wymiar 265cm na szerokość. Ekran osadziliśmy na konstrukcji będącej stelażem dla szafek. Ponieważ Subwoofer P18 jest głębszy niż głośniki P8, a musieliśmy ekran zamontować jak najbliżej ściany przedniej – zdecydowaliśmy się na ukrycie po jednej stronie szafki subwoofera i przykrycie go materiałem akustycznym. A po drugiej stronie zaprojektowaliśmy miejsce na odtwarzacz płyt i same płyty.

Standardem przy realizacji projektów kinowych jest przeniesienie urządzeń elektronicznych generujących ciepło i hałas poza salę projekcyjną. Na nasze nieszczęście nie było możliwości montażu w bliskim sąsiedztwie kina szafy rack. Jedyne miejsce znajdowało się 2 kondygnacje wyżej na poddaszu. To spowodowało pojawienie się dwóch kolejnych wyzwań. Jak sprawić, żeby na poddaszu, które się mocno grzeje latem nie „ugotować” urządzeń oraz jak poprowadzić tak długie trasy kablowe, aby nie było problemów z transmisją danych.  Stworzenie odrębnego pomieszczenia na szafy rack i schłodzenie go było zbyt kosztownym i pracochłonnym zadaniem.

Prostszym i tańszym rozwiązaniem okazało się postawienie na poddaszu szafy rack z własną jednostką i systemem chłodzącym. Musieliśmy jedynie zamontować kilka czujek temperatury, aby mieć pewność, że nie zostanie przekroczona krytyczna temperatura. Po jej przekroczeniu my otrzymalibyśmy maila, a system wyłączyłby urządzenia generujące najwięcej ciepła.

Drugi problem był nieco trudniejszy. Projektując system 4K, zdolny do pracy z materiałami Ultra HD z HDR i szeroką paletą barw, musieliśmy mieć pewność że linie transmisyjne sygnału video przeniosą bezstratnie sygnały o przepływności 18Gbps. Parametr ten jest najwyższą wartością dla przepustowości standardu HDMI 2.0. Oprócz przesłania tak dużej ilości danych, przewody nie powinny być podatne na zakłócenia elektrostatyczne i przesłuchy, redukujące moc sygnału i tym samym zwiększające prawdopodobieństwo przerywania transmisji. Ryzyko było zbyt wielkie, aby układać przewody bez dokładnego ich przetestowania.

Zaopatrzyliśmy się w profesjonalny sprzęt pomiarowy Murideo Six-A i Six-G i sprowadziliśmy dziesiątki typów przewodów HDMI występujących na rynku polskim. Wyniki wprowadziły nas w osłupienie, ponieważ wiele z przewodów, które wcześniej stosowaliśmy w instalacjach miały potężne problemy z uzyskaniem znacznie gorszych parametrów niż my oczekiwaliśmy. Finalnie, znaleźliśmy przewody HDMI wykonane w oparciu światłowody szklane firmy FiberPro. Przetestowaliśmy je na wszelkie możliwe sposoby i zdecydowaliśmy, że zastosujemy je w naszej instalacji.

Specyfika zabudowy ekranowej wymusiła montaż ekranu na wysokości, która nie byłaby komfortowa dla widzów siedzących w fotelach na podłodze. Lepszym rozwiązaniem, zapewniającym wyższy komfort dla wzroku, było usadowienie widzów w fotelach elektrycznych na podwyższeniu. Na podeście umieściliśmy delikatne oświetlenie umożliwiające komfortowe opuszczenie Sali podczas seansu, bez obniżania jakości projekcji. Na ścianach z oknami, zamontowaliśmy kotary elektryczne sterowane z poziomu pilota uniwersalnego oraz klawiatury naściennej.

Sufit składał się z dwóch części – części głównej wykonanego z paneli akustycznych, pochłaniających dźwięk oraz obniżonego gzymsu na którym zostało zainstalowane oświetlenie LED. Pewnym wyzwaniem było zmieszczenie się z obniżeniem sufitu do wysokości okna. Wymuszało to bardzo precyzyjne zaplanowanie kanałów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Przekroje musiały być na tyle duże, aby nie generowały hałasu podczas seansów. Nie mogły być z kolei zbyt duże, aby obniżenie zabudowy nie weszło w światło otworów okiennych.

Ustroje akustyczne

Niewielkich rozmiarów pomieszczenie uniemożliwia montaż ścian materiałowych, gdyż za bardzo skracają one pomieszczenie. Dobór ustrojów akustycznych wynikał z jednej strony z potrzeby poprawy jakości dźwięku, a z drugiej musiał być atrakcyjny wizualnie. Wybór padł na produkty Vicoustics, które oferowane są w bogatej palecie wykończeń, a szeroka oferta pozwala dobrać rozwiązania pod konkretne zastosowania i oczekiwania. W rogach pomieszczenia zamontowaliśmy pułapki basowe Super Bass Extreme, zaś po bokach Flexi Wave pełniące jednocześnie role rozpraszające i pochłaniające.

Pomiędzy ustrojami Flexi Wave zamontowaliśmy głośniki efektowe Procella Audio P6V. Wykonane według tej samej filozofii i komponentów co kanały przednie, co gwarantowało spójność dźwięku i naturalne przejście z kanałów przednich do efektowych.

Zestawy efektowe Procella Audio P6V oraz przednie Procella Audio P8 zostały podłączone do końcówek mocy Procella Audio DA-05, każda o mocy 1200 Watt. Subwoofer P18 wymaga dostarczenia większej mocy i został podłączony do mocniejszej wersji końcówki DA-06 dysponującej 2400 Watt. Wszystkie wzmacniacze są dwukanałowe i zajmują jedyne 1U z możliwością montażu jedna na drugiej. To ułatwia zaplanowanie szafy rack i zapewnia oszczędność miejsca.

Głównym źródłem dźwięku i obrazu w kinie został odtwarzacz OPPO UDP-205. Dla wygody i łatwego dostępu został on umiejscowiony w szafce pod ekranem. Funkcje strumieniowe zostały powierzone Apple TV 4K, który posiada wsparcie HDR. Uzupełnieniem systemu był tuner telewizji NC+.

Przetwarzanie dźwięku

Wszystkie urządzenia źródłowe zostały podłączone do procesora kinowego Marantz AV8802A. Ten z kolei za pomocą przewodów XLR przesyłał rozkodowany dźwięk do procesora dźwięku MiniDSP DIRAC z modułem do zarządzania basem. W pamięci procesora zostały zapisane 3 presety odpowiadające za różne charakterystyki brzmieniowe systemu nagłośnienia. Podczas seansu za pomocą pilota można zmienić brzmienie nagłośnienia wedle swoich preferencji.

System nagłośnienia został skalibrowany zgodnie z wytycznymi HAA w zakresie kalibracji pomieszczeń domowych.

Za jakość obrazu odpowiadał projektor JVC DLA-Z1 pracujący z ekranem Screen Research z powierzchnią ClearPix 4K. Specjalnie zaprojektowana perforacja zoptymalizowana do rzutników 4K, gdzie musi być zachowana ostrość na poziomie każdego niezależnego piksela. Oprócz doskonałej ostrości ekran posiada minimalne straty podczas przepuszczania dźwięku przez powierzchnię. Wynoszą one jedyne -0.75dB w zakresie 10kHz – 20kHz. Wpływ ekranu na jakość dźwięku jest zatem niemal niezauważalny dla słuchacza.

Projektor

Na odrębną uwagę zasługuje projektor JVC DLA-Z1 (odpowiednik JVC DLA-RS4500). Był to pierwszy egzemplarz sprzedany w Polsce. Szukając projektora kinowego do instalacji chcieliśmy urządzenia, które po pierwsze jest natywnie 4K 4096 x 2180. Po drugie zdolne wyświetlić możliwie jak najszerszą paletę barw w ramach standardu BT2020. Satysfakcjonowało nas w zupełności pokrycie palety DCI-P3, co już zapewniało znacznie żywsze i naturalniejsze kolory niż tradycyjne barwy z palety standardu Blu-ray.  Po trzecie, bardzo istotna była wysoka jasność rzutnika, aby przybliżyć w warunkach kinowych możliwości jakie daje standard HDR. Większa jasność = większa dynamika systemu projekcyjnego, większe i lepsze możliwości oddania najjaśniejszych elementów obrazu. Po czwarte urządzenie musiało mieć szklaną, wysokiej jakości optykę, która nie generowała widocznych zniekształceń przy bliskim rzutowaniu.

Laserowy rzutnik

Dodatkowym plusem i argumentem przemawiającym na korzyść JVC DLA-Z1 (RS4500) jest laserowe źródło światła którego żywotność określona przez producenta wynosi 20 000 godzin pracy. Urządzenie szybko się uruchamia i wyłącza, co jest dodatkową korzyścią. Największym mankamentem urządzenia jest jego wielkość i waga. Rzutnik JVZ Z1 ma głębokość wynoszącą aż 720 cm, co wymusiło spore przybliżenie obiektywu w stronę ekranu. Ciężar projektora to aż 38kg, niezbędny jest specjalny uchwyt montażowy.

Pomimo, że niemal wszystkie urządzenia znajdowały się 2 kondygnacje wyżej nad kinem, obsługa nie sprawiała jakichkolwiek problemów. W oparciu o system sterowania Control4 były realizowane wszystkie opisywane funkcje kinowe – od obsługi urządzeń, aż po kotary i oświetlenie. W prywatnym kinie zaprojektowaliśmy 5 obwodów oświetleniowych. Z czego 2 obwody zostały pomyślane o komfortowym oglądaniu telewizji, bez wpływu światła na pogorszenie się parametrów obrazu. Widzowie siedząc w fotelu mogą ściemniać/rozjaśniać oświetlenie wedle swoich preferencji. Po wciśnięciu pauzy podczas projekcji następuje włączenie przyciemnionego światła, które pozwala na wykonania prostych operacji w pomieszczeniu.

Większość nowych filmów trwa około 120 minut. Nawet najlepsze jakościowo kino nie sprawi, że seans uznamy za udany jeśli będziemy się wiercili i poprawiali swoją pozycję na fotelu. Stąd na wstępie uprzedziliśmy inwestora, że dobry fotel jest równie kluczowy jak reszta systemu. Finalnie zostały zainstalowane 3 fotele wykończone w błękitnej alkantarze. Każdy z foteli może być rozłożony do pozycji leżącej i ma płynną regulację wychylenia.

Pomieszczenie można obsługiwać za pomocą systemu sterowania Control4. Idea polega na zastąpieniu wielu pilotów i przycisków jednym rozwiązaniem, które oprócz przejęcia samych funkcji pilotów indywidualnych pozwala również na zautomatyzowanie procesów. Wchodząc do pomieszczenia użytkownik naciska przycisk na klawiaturze zlokalizowanej przy wejściu do pomieszczenia opisanej jako „seans”. Wciśnięcie powoduje automatyczne zasłonięcie kotar okiennych, włączenie oświetlenia umożliwiającego podejście do foteli. W tym czasie uruchamiane są urządzenia zlokalizowane 2 kondygnacje wyżej, zainstalowane w szafie rack. Po uruchomieniu automatycznie nastawiają się wszystkie ustawienia systemu dźwiękowego tak, aby nic nie zaskoczyło widzów. W międzyczasie uruchamia się projektor i odtwarzacz znajdujący w szafce pod ekranem. Jeden przycisk wywołał szereg akcji, które wykonał system sterowania w tle.

Prostota

Równie spektakularna jest funkcja zakończenia seansu. Jej wywołanie spowoduje sukcesywne wyłączenie się wszystkich urządzeń audio-video i wyłączenie światła po 2 minutach od uruchomienia funkcji.

Obsługa prywatnego kina odbywa się za pomocą pilota uniwersalnego Control4, panelu dotykowego zainstalowanego na stałe na ścianie oraz klawiatury, która realizuje najbardziej przydatne funkcje i akcje. Siedmiocalowy panel dotykowy oprócz zaawansowanych funkcji, uciążliwych do wywołania za pomocą pilota, umożliwia komunikację audio i video z innymi pomieszczeniami domu. Jeśli podczas seansu chcemy przekazać ważną informację domownikom znajdującym się w innych pomieszczeniach – wywołujemy pomieszczenie z którym chcemy się skomunikować i domownicy mogą nas zobaczyć (lub nie, jeśli sobie nie życzymy) i usłyszeć.

• projektor JVC DLA-Z1
• Ekran Screen Research Supreme 3 ClearPix 4K White 1.0
• kanały przednie Procella Audio P8
• kanały efektowe Procella Audio P6
• Subwoofer Procella Audio P18
• Końcówka mocy DSP Procella Audio DA-05
• Końcówka mocy DSP Procella Audio DA-06
• odtwarzacz OPPO UDP-205
• Apple TV 4K
• tuner NC+
• procesor kinowy Marantz AV8802A
• procesor dźwięku miniDSP DDRS-88BM
• panel dotykowy Control4
• procesor systemu sterowania Control4 EA-5
• Pilot Control4
• Klawiatura Control4
• Jednostki wykonawcze Control4
• System sterowania oświetleniem Control4