Innowacyjne nagłośnienie kinowe Procella Audio w kinie z ekranem LED

Odkąd Sony zaprezentowało po raz pierwszy ekran kinowy LED, branża zaczęła spekulować że pojawiło się rozwiązanie, które zdominuje rynek kinowy. Wszyscy jednak zastanawiali się jak rozwiązać problem dźwięku. Zamiast tradycyjnych głośników kinowych instalowanych za ekranem muszą zostać zainstalowane głośniki po bokach ekran. Jak więc sprawić, aby dźwięk był naturalny i “przekonujący” skoro nie dochodzi do nas bezpośrednio z oglądanej na ekranie akcji?

Rozwiązanie problemów dźwiękowych w kinach z ekranami LED znajdziemy w Finlandii. Wszystko za sprawą systemu AS2, w kinach z głośnikami firmy Procella Audio z ekranem LED. Każdy kto widział pokaz Sony na temat CLEDIS lub pokaz Samsunga na temat LED Cinema Screen na CinemaCon w 2017 roku, z pewnością był zadziwiony spektakularną jasnością, kolorem i detalami obrazu. Niestety, jakość dźwięku była znacznie gorsza. Właśnie ona stała się największym problemem (oprócz ceny) przy wprowadzaniu LED Cinema Screens do kin. Głośniki w kinie tradycyjnym są wszystkim znane i istnieją w wielu wariantach oferowanych przez wielu producentów – jak jednak nagłośnić profesjonalne kino komercyjne z wielką ścianą LED?

Ograniczenia instalacji audio przy ekranach LED

Decydując się na ekran LED, warto pamiętać, że za modułami tego typu nie można umieścić głośników. W związku z tym konieczne jest znalezienie nowych rozwiązań inżynierii dźwięku, aby osiągnąć 5.1, 7.1 lub przestrzenne  brzmienie kinowe. Wiedzą o tym producenci zarówno ekranów, jak i sprzętu nagłośnienia. Co jakiś czas pojawiają się więc różnego rodzaju rozwiązania autorskie, które mają na celu wyeliminować problem synchronizacji jakości obrazu – genialnej w przypadku ekranów LED – oraz jakości dźwięku. Jedno takie rozwiązanie jest już dziś nie tylko stosowane w wielu kinach, ale zdobywa również światowy zachwyt i liczne nagrody – ale o tym później. Zacznijmy od historii.

Synchronizacja nagłośnienia w tradycyjnym kinie

Głośniki kinowe, od momentu pojawienia się zsynchronizowanego dźwięku w latach dwudziestych XX wieku, były umieszczane za ekranem kinowym. Materiał ekranu był perforowany, aby umożliwić przepływ fal dźwiękowych ze środka oraz z prawej i lewej strony. Te dźwięki były podbijane za pomocą głośników umieszczonych na bocznych ścianach i z tyłu sali, z subwooferem z jednej strony. W ten sposób w salach kinowych udało się stworzyć przestrzenny dźwięk 5.1 i 7.1, z dodanymi głośnikami w suficie dla stworzenia kreatywnego dźwięku.

Umieszczenie głośników po lewej i prawej stronie ekranu LED Cinema Screen nie jest w stanie dać tego samego efektu, ze względu na brak głośnika środkowego, który jest szczególnie ważny w przypadku dialogów.

W ostatnim czasie jeden z producentów odrzucił konwencjonalne  podejście do dźwięku w kinie. Uznał, że wdrażane obecnie rozwiązania niepotrzebnie skłaniają do konieczności wyboru – albo gorszej jakości dźwiękowej, albo wizualnej. Udało mu się zaprojektować i wdrożyć alternatywne rozwiązanie, które jest już obecne w ponad 100 salach kinowych.

Tajemnica sukcesu AS2

Wspomnianym producentem jest Finnkino z Finlandii, a rozwiązanie znane jest jako AS2. Może się ono okazać bardzo istotne dla przyszłego sukcesu ekranów kinowych LED takich firm jak Samsung, Sony i inne.

AS2 został opracowany po raz pierwszy w 2000 roku przez Ari “Jaska” Saarinena, dyrektora technicznego Finnkino, oraz jego ówczesnego szefa Ari Salenius. Nazwa AS2 pochodzi od ich identycznych inicjałów (2 x AS). Pomysł narodził się z frustracji związanej z jakością głośników kina w tamtym czasie, wspomina Jaska:

„Zaczęliśmy to, ponieważ nie byliśmy zadowoleni z głośników kinowych udostępnianych przez największych producentów. Mieli głównie modele, w których jakość dźwięku nie była głównym celem… bardziej przypominało to, jak zrobić “wystarczająco dobrze” przy najlepszej “marży ze sprzedaży”, w oparciu o tanie komponenty głośnikowe.”

Drugą frustracją było to, że standardowe ekrany perforacyjne były otwarte (to znaczy miały otwory) o współczynnik 4,4% -6%, w zależności od producenta. Co gorsza, ekrany mini lub mikro perforacji, zoptymalizowane pod kątem projekcji cyfrowej były otwarte tylko w 1,7% -2%, co oznacza, że było w nich jeszcze mniej miejsca na przepływ dźwięku, który jest przytłumiony nawet przy ekranach z dość szeroką perforacją.

Niezależnie od tego, jaki jest ekran – dla dźwięku zawsze tworzy on duży efekt filtra grzebieniowego, gdy źródło dźwięku znajduje się za ekranem. Perforacja ekranu wpływa również na jakość obrazu, który przy oglądaniu z pierwszych rzędów może wydawać się podziurawiony. Stąd wg Finnkino – dla uzyskania najwyższej jakości seansu filmowego potrzebne było stworzenie ekranu, który nie będzie zawierał perforacji oraz systemu głośników.

Obecnie w systemie AS2 wykorzystywane jest nagłośnienie kinowe Procella Audio z ekranem LED, który nie zawiera perforacji… Ale nie od początku tak było.

Jak rozwijało się AS2?

AS2 to propozycja łącząca nieperforowane ekrany i niestandardowe głośniki umieszczone nad ekranem, zamiast głośników ukrytych za ekranem. Ari Salenius zmarł w 2008 roku, ale Jaska rozwijał ten system przez kolejną dekadę.

Prace zaczęły się od zlecenia amerykańskiemu producentowi zbudowania specjalnych głośników skonstruowanych zgodnie z dokładnie opisaną specyfikacją na zasadach OEM (ang. Original Equipment Manufacture czyli przedsiębiorstwa wytwarzającego produkty, które mogą być sprzedawane przez innego producenta).

Kiedy ekspert od dźwięku Anders Uggelberg opuścił Digital Theatre System, Jaska zwrócił się do niego o pomoc w projektowaniu i rozwoju technicznym systemu AS2. W ramach pracy nad nim, w 2007 roku Anders i Jaska spędzili dwa tygodnie w komorze bezechowej (największej w Skandynawii, wynajmowanej od USA). Jaska wspomina to tak:

“Byliśmy tam tylko po to, aby zmierzyć różne typy ekranów, różne rodzaje głośników, różne rodzaje materiału akustycznego, bawiąc się cyfrowym przetwarzaniem sygnału itp.”

W maju 2007 roku współpracowali również nad techniczną białą księgą, którą Anders przedstawił na zjeździe ICTA w Amsterdamie w 2007 roku, w związku z Cine Expo (obecnie CineEurope). W księdze tej podano szczegóły dotyczące zarówno montażu, jak i konfiguracji i użytych głośników.

Głośniki stosowane obecnie w systemie AS2

Aktualnie stosowane nagłośnienie systemu zostało wybrane po wyczerpujących pomiarach i testach odsłuchowych. Projekt tych głośników został wykonany przez Andersa Uggelberga – jednego z założycieli firmy Procella Audio i zbudowany na zamówienie Finnkino przez szwedzkiego producenta.

Nagłośnienie to jest trójdrożnym, dwutorowo wzmacnianym głośnikiem z podwójnymi 15-calowymi głośnikami niskotonowymi i jednorodnej kierunkowości o średniej i wysokiej częstotliwości. Moc jest bardzo wysoka, a całkowita zdolność SPL (poziomu ciśnienia dźwięku) ponad 130dB na 1m sprawia, że głośnik sprawdzi się w pomieszczeniach do nieco ponad 25m. Obudowa została zaprojektowana tak, aby mieściła się w ograniczonej przestrzeni nad ekranem, zachowując jednocześnie pożądaną kierunkowość.

Anders przyznaje, że prezentacja przerosła oczekiwania nawet wielu znakomitych specjalistów ds. technologii kina.  Jednak AS2 najlepiej zaprezentował się w przysłowiowym praniu:

Imponująca instalacja Procella Audio z ekranem LED

Jedną z najczęściej podziwianych instalacji AS2 jest ekran wielkoformatowy premium (tzw. PLF – premium large format) firmy Finnkino w Helsinkach Tennispalatsi.

W jej skład wchodzą:

• Nagłośnienie Dolby Atmos:
  • łącznie 61 kanałów
  • 71 głośników i subwooferów Procella, w konfiguracji 32.2.20.
• Pięć kanałów ekranu:
  • 5 x Procella C124
  • 5 x P18 (potężny subwoofer),
• Dodatkowe subwoofery:
  • 8 x V18 Surrounds,
  • 20 x surround na suficie,
  • 27 surround bocznych/tylnych ścianek
  • subwoofery surround 6 x P18 moc ciągła wzmacniacza: ok 95kW

I choć Procella Audio nie może sprzedać rozwiązania AS2, która jest własnością Finnkino, to z pewnością warto pomyśleć o tym producencie planując prywatne kino domowe. Szczególnie, że rozwiązanie zaprojektowane przez Ari “Jaskę” Saarinena i Ari Saleniusa jest obecnie dostępne wyłącznie dla oddziałów kin Finnkino.

Jeśli zainteresowało was nagłośnienie kina i chcielibyście poczuć w swoim domu wrażenia i emocje towarzyszące profesjonalnej projekcji kinowej, polecamy zainteresować się podstawowym zestawem nagłośnienia kinowego zbudowany w oparciu p model P5 oraz subwoofer P15A.